Σήμερα Τρίτη, το απόγευμα, τοπική ώρα, και μόλις μια μέρα μετά την κατάληψη και του τελευταίου προπύργιου της εναντίον τους αντιπολίτευσης, οι Ταλεμπάν ανακοίνωσαν την νέα, υπηρεσιακή, όπως τόνισαν, κυβέρνηση του Αφγανιστάν. Η κυβέρνηση δεν είναι πλήρης, όπως τόνισε ο εκπρόσωπός τους, και πρόσωπα εξετάζονται για τις θέσεις που δεν έχουν καλυφθεί.
Η έκπληξη της ανακοίνωσης ήταν η τοποθέτηση ως υπηρεσιακού πρωθυπουργού του μουλά Μωχάμαντ Χασάν Ακχούντ, καθώς όλες οι προβλέψεις είχαν σίγουρο ως επικεφαλής τον μουλά Μπαραδάρ, ο οποίος τελικά αναλαμβάνει υπόυργός παρά τω πρωθυπουργώ.
Ποιός είναι ποιός
Είναι λίγα όσα γνωρίζουμε για τις περισσότερες ηγετικές φυσιογνωμίες των Ταλεμπάν, και το ίδιο ισχύει και για όσους μετέχουν στο προσωρινό κυβερνητικό σχήμα, αν και με κάποιες εξαιρέσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι το «προφίλ» του υπηρεσιακού πρωθυπουργού στην wikipedia είναι μόλις μια γραμμή, στην οποία ανακοινώνεται η ανάληψη, σήμερα, των καθηκόντων του.
Ο μουλάς Μωχάμαντ Χασάν Ακχούντ είναι ο πρώτος τη τάξη στη νέα κυβέρνηση και βρίσκεται στη διεθνή λίστα καταζητούμενων τρομοκρατών. Ήταν μέχρι σήμερα ο επικεφαλής του κεντρικού διοικητικού/ θρησκευτικοπολιτικού συμβουλίου των ταλεμπάν, της Ρεχμπαρί Σούρα, στην οποία λαμβάνονταν όλες οι αποφάσεις, πριν πάνε για την τελική έγκριση στον υπέρτατο θρησκευτικό ηγέτη. Θεωρείται ιδιαίτερα θρησκευόμενος και μάλλον θρησκευτικός παρά πολιτικός ή στρατιωτικός ηγέτης. Ανήκει στην πρώτη γενιά των Ταλεμπάν, που κυβέρνησε το Αφγανιστάν στα τέλη της δεκαετίας του ’90, οπότε και υπηρέτησε ως υπουργός Εξωτερικών και υπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και ως αντιπρόεδρος του κυβερνητικού συμβουλίου. Θεωρείται άνθρωπος που αποφεύγει τη δημοσιότητα.
Ο μουλάς Αμπντούλ Γκανί Μπαραδάρ, που προβλεπόταν ότι θα αναλάβει την πρωθυπουργία, και τα πορτραίτα του είχαν γεμίσει το διεθνή τύπο λόγω των προβλέψεων, αναλαμβάνει υπουργός παρά τω πρωθυπουργώ. Συχνά αναφέρεται ως ο ντε φάκτο πολιτικός ηγέτης των Ταλεμπάν, και το γεγονός ότι η κυβέρνηση χαρακτηρίζεται υπηρεσιακή ίσως έχει να κάνει με ένα μικρό «διάλειμμα» και φόρο τιμής στην πρώτη γενιά (που κυριαρχεί στα σημαντικά πόστα) πριν αναλάβει κανονικά.
Γέννημα της Ουρουζκάν και θρέμμα της Κανταχάρ, του τόπου γέννησης των Ταλεμπάν, σεβαστός και αγαπητός μεταξύ των ανδρών του κινήματος, ο (κατά πάσα πιθανότητα) 53χρονος μουλάς Μπαραδάρ πήρε μέρος σε όλες τις διεθνείς συνομιλίες και ήταν από αυτούς που συνυπέγραψαν την συμφωνία και έσφιξαν τα αμερικάνικα χέρια στη Ντόχα το 2020 (ναι, και του Μάικ Πομπέο).
Μπήκε στον πόλεμο, στα τέλη της δεκαετίας του ’70, κατά των σοβιετικών, σε πολύ νεαρή ηλικία, και οι πληροφορίες λένε ότι πολέμησε στο πλάι του ιστορικού ηγέτη των Ταλεμπάν που τους οδήγησε στην κυβέρνηση το ’96, μουλά Ομάρ. Ήταν και παρέμεινε στο πλευρό του αρχηγού του καθ’ όλη τη ζωή του (δολοφονημένου) μουλά Ομάρ και αυτό του έχει χαρίσει και τον τίτλο του συνιδρυτή του κινήματος.
Μετά την εισβολή των αμερικάνων, πέρασε στην παρανομία. Κάποιες πληροφορίες λένε ότι από την αρχή επιθυμούσε να βρεθεί μια λύση συμπερίληψης και είχε αποστείλει στον Χαμίντ Καρζάι επιστολή με σχέδιο αποκατάστασης των σχέσεων και συγκυβέρνησης του Αφγανιστάν. Αν αυτό γινόταν δεκτό, οι Ταλεμπάν θα αναγνώριζαν την κυβέρνηση Καρζάι και ο πόλεμος θα είχε λήξει προ πολλών ετών…
Το 2010 συνελήφθη στο Πακιστάν, καταδικάστηκε και φυλακίστηκε ως τρομοκράτης. Το 2018 απελευθερώθηκε με αίτημα των ΗΠΑ από τις Πακιστανικές φυλακές και μετοίκησε στο Κατάρ, όπου ανέλαβε την πολιτική ηγεσία των Ταλεμπάν και την ηγεσία της διαπραγματευτικής ομάδας με τις ΗΠΑ.
Υπουργός Πληροφοριών αναλαμβάνει ο Χαϊρουλάχ Χαϊρχουάχ, εκ των στελεχών της πρώτης γενιάς Ταλεμπάν, που «βοήθησε» την εξάπλωσή τους το 1994, ένας από τους ανθρώπους που γνώρισαν το Γκουαντάναμο και υπέφεραν στα χέρια των αμερικάνων για χρόνια, μέχρι το 2014, που απελευθερώθηκε σε ανταλλαγή κρατουμένων – ήταν μέλος της ομάδας των «Πέντε Ταλεμπάν» (taliban five) που ασπελευθερώθηκαν με αντάλαγμα τον αμερικανό στρατιώτη Μπό Μπεργκνταλ.
Να υπενθυμίσουμε εδώ ότι με απόφαση του Μπους ο «πόλεμος ενάντια στην τρομοκρατία» που κήρυξαν οι ΗΠΑ ήταν αποδεσμευμένος από όλες τις διεθνείς συνθήκες περί κρατουμένων και οι φυλακισμένοι στο Γκουαντανάμο δεν έχουν κανένα δικαίωμα ούτε καλύπτονται από τις συνθήκες της Γενεύης.
Στην πρώτη κυβέρνηση είχε αναλάβει το υπουργείο Εσωτερικών. Οι ΗΠΑ επιμένουν ότι «συνομιλούσε απευθείας με τον Οσάμα μπιν Λάντεν» και τον έχουν κατηγορησει ως έμπορο ναρκωτικών και ηγετική φυσιογνωμία του δυτικοαφγανικού καρτέλ που «με τα λεφτά από τα ναρκωτικά προωθούσε τα συμφέροντα των Ταλεμπάν». Η επικήρυξη για το κεφάλι του έφτανε τα πέντε εκατομμύρια δολλάρια. Ωστόσο, σοβαροί δημοσιογράφοι και αναλυτές επιμένουν ότι δεν υπήρχε κανένα πραγματικό στοιχείο που να τον συνδέει με τρομοκρατικές ενέργειες. Γενικώς, από τους γνωρίζοντες, θεωρείται μάλλον μετριοπαθής. Και οι πέντε του Γκουαντάναμο πήραν μέρος στις ειρηνευτικές συνομιλίες με τις ΗΠΑ.
Ο μουλάς Χαϊρχουάχ σπούδασε σε μαντράσες του Πακιστάν και είχε υπηρετήσει ως κυβερνήτης στη Χεράτ πριν καν αναλάβουν οι Ταλεμπάν τη διακυβέρνηση της χώρας, τη δεκαετία του ’90. Ανέλαβε υπουργός εσωτερικών το ’97, και κάποιες πληροφορίες επιμένουν ότι και τότε ήταν υπεύθυνος για το υπουργείο πληροφοριών. Στο διάστημα της πρώτης κυβέρνησης των Ταλεμπάν ήταν από τα λίγα πρόσωπα που εμφανίστηκαν στα διεθνή δίκτυα ενημέρωσης και παραχώρησαν συνεντεύξεις. Συνελήφθη στο Πακιστάν μετά την εισβολή των αμερικάνων, παραδόθηκε στη CIA και μεταφέρθηκε στο Γκουαντάναμο, όπου κρατήθηκε, βασανίστηκε και «ανακρίθηκε» επί 12ετία. Απελευθερώθηκε μετά από πιεστικό αίτημα του τότε προέδρου του Αφγανιστάν, Χαμίντ Καρζάι, και τότε αναφέρθηκε ότι «η απελευθέρωσή του θα ήταν πολύ σημαντική για την ειρηνευτική διαδικασία» γιατί «είναι μετριοπαθής αλλά και ιδιαίτερα αγαπητός στους Ταλεμπάν». Είναι χαρακτηριστικό ότι ως κυβερνήτης της Χεράτ υπήρξε ιδιαίτερα φιλελεύθερος (για τα δεδομένα των Ταλεμπάν) με τις γυναίκες οι οποίες κυκλοφορούσαν ελεύθερα και, αν ήθελαν, εργάζονταν.
Το ίδιο, κατά κάποιον τρόπο, τον είδαν και οι αμερικάνοι, επί Ομπάμα, όταν χαρακτηρίστηκε «πολύ αθώος για να δικαστεί και πολύ επικίνδυνος για να ελευθερωθεί» (too innocent to charge but too dangerous to release), κάτι ενδεικτικό του πολιτικού και όχι πολεμικού του ρόλου.
Ίσως ο πιο άγνωστος όλων των νέων κυβερνητικών στελεχών – δεν υπάρχει ούτε μία επίσημη φωτογραφία του – είναι ο Μουλάς Γιακούμπ, γιός του πρώτου υπέρτατου θρησκευτικού ηγέτη των ταλεμπάν, μουλά Ομάρ, και θεωρούμενος μετριοπαθής. Εμφανίζεται – αν μπορεί να το πει κανείς – στο προσκήνιο το 2016, όταν αναλαμβάνει την στρατιωτική ηγεσία στις μισές επαρχίες του Αφγανιστάν, και καταλαμβάνει μια θέση στην Ρεχμπαρί Σούρα. Το 2020 γίνεται γνωστό από τους ίδιους τους Ταλεμπάν ότι ανέλαβε όλο το στράτευμά τους – λογικά σε αυτόν πιστώνεται και η στρατιωτική τους επέλαση τον Αύγουστο που μας πέρασε. Στα ενδιαφέροντα σημεία ας προστεθεί ότι θεωρείται ότι έχει ιδιαίτερους δεσμούς με τους σαουδάραβες.
Το υπουργείο Εξωτερικών ανέλαβε ο Αμίρ Χαν Μουτακί, επίσης μέλος της αντιπροσωπείας των Ταλεμπάν στις συνομιλίες του Κατάρ. Υπήρξε εκπρόσωπος των πρώτων Ταλεμπάν στις συνομιλίες με τον ΟΗΕ και ήταν αυτός που ανέλαβε τις συνομιλίες των Ταλεμπάν με κορυφαίες πολιτικές μη-Ταλεμπάν προσωπικότητες της χώρας, για τη συμμετοχή τους σε κυβέρνηση συνεργασίας.
Ο πιο ταιριαστός στην εικόνα των Ταλεμπάν στο δυτικό κόσμο είναι ο νέος υπουργός Εσωτερικών, Σιράζουντίν Χακανί, ηγέτης του Δικτύου Χακανί, χαρακτηρισμένου ως τρομοκρατικής οργάνωσης από τους αμερικάνους, καταζητούμενος και ο ίδιος ως τρομοκράτης από τις ΗΠΑ, επικυρηγμένος από το FBI για πέντε εκατομμύρια δολάρια, που θεωρείται σκληροπυρηνικός, και είναι ο συγγραφέας εγχειριδίων για τους μουτζαχεντίν στα οποία τάσσεται υπέρ των επιθέσεων δολοφονίας κατά δυτικών, για τις οποίες επιτρέπει το ξύρισμα και τα δυτικά ρούχα. Θεωρείται ότι σχεδίασε και συμμετείχε, ως ηγέτης, σε σειρά επιθέσεων κατά των κατοχικών ΝΑΤΟικών δυνάμεων, αλλά και ο εγκέφαλος της απόπειρας δολοφονίας του Χαμίντ Καρζάι, όταν ο τελευταίος ήταν πρόεδρος της χώρας.
Εκπρόσωπος Τύπου παραμένει ο Ζαμπιχουλάχ Μουτζαχίντ, που υπήρξε και ο κεντρικός δίαυλος των Ταλεμπάν με τον δυτικό Τύπο από το 2007, αλλά εμφανίστηκε και είδαμε τη μορφή του πρώτη φορά στις 17 Αυγούστου, μετά την εκδίωξη των αμερικάνων και την πρόσφατη κατάληψη της Καμπούλ. Αποδείχθηκε, τότε, ότι ήταν ένας πολύ συγκεκριμένος άνθρωπος και όχι, όπως υποστήριζαν οι ΗΠΑ κι είχαν αποδεχθεί πολλοί δημοσιογραφοι, μια «περσόνα που είχαν δημιουργήσει οι Ταλεμπάν». Στην πρώτη κυβέρνηση των Ταλεμπάν υπηρετούσε στο υπουργείο Πολιτισμού.
Αξίζει να αναφερθεί ότι την ώρα που ανακοινωνόταν τα στελέχη της νέας υπηρεσιακής κυβέρνησης, οι δρόμοι της Καμπούλ ζούσαν και πάλι την αστυνομική καταστολή, κατά διαδηλωτών που είχαν συγκεντρωθεί και διαμαρτύρονταν έξω από την πρεσβεία του Πακιστάν. Οι αστυνομικές δυνάμεις διέλυσαν τους συγκεντρωμένους με γκλομπ και πυροβολώντας στον αέρα, ενώ συνελήφθησαν και κρατήθηκαν για κάποιες ώρες και δημοσιογράφοι. Οι διαδηλωτές πρέπει να θεωρηθούν οπαδοί της προηγούμενης κυβέρνησης, καθώς αυτή κατηγορούσε μονίμως το Πακιστάν ως υποστηρικτή και χρηματοδότη των Ταλεμπάν. Διαδηλώσεις έγιναν και στη Χεράτ και στην πόλη Μαζάρ-ι-Σαρίφ, για τους ίδιος λόγους.