Υποκλοπές τέλος, ζωή διόλου μαγική

του Θάνου Καμήλαλη

Βασικό στοιχείο της ενημέρωσης είναι να ασχολείται με θέματα που θεωρούνται σημαντικά. Στο σκάνδαλο των παρακολουθήσεων έχουμε μία ελληνική πρωτοτυπία. Ξοδεύεται χρόνος για να πειστούν οι πολίτες γιατί το ζήτημα δεν είναι σημαντικό. Η γραμμή που λέει ότι «ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται» για τις παρακολουθήσεις αποπειράται να δημιουργήσει μία αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Είναι η νέα γραμμή άμυνας, μετά την επίκληση του απορρήτου. Λες ότι δεν υπάρχει σκάνδαλο, αποκρύπτεις αποκαλύψεις, κρίσιμα στοιχεία και λεπτομέρειες, δεν ασκείς κριτική στην κυβέρνηση για την προκλητική προσπάθεια συγκάλυψης. Μετά έρχεσαι και δήθεν «αντικειμενικά» συμπεραίνεις ότι οι πολίτες δεν δίνουν σημασία. Το κλείσαμε το ζήτημα. Επόμενο θέμα: Ρούλα Πισπιρίγκου και Next Top Model. Που «ενδιαφέρουν τον κόσμο».

Υπάρχουν πάρα πολλά ζητήματα που θέλει να συζητήσει η κυβέρνηση αυτήν την περίοδο, το εξής ένα: Τον Ερντογάν. Η καταδίκη των εθνικιστικών δηλώσεων του Τούρκου Προέδρου είναι ένα πολύ ευχάριστο θέμα, καταδικάζεται εύκολα και σύσσωμα. Στο αν έχουμε Κράτος Δικαίου στην Ελλάδα, ελλοχεύει ο κίνδυνος να διαφωνήσουμε με την κυβέρνηση. Επομένως, οι παρακολουθήσεις καλό είναι να θάβονται, για χάρη της «εθνικής» ασφάλειας του Κυριάκου Μητσοτάκη. Πέφτουν άρον άρον και οι τίτλοι τέλους στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής, είπε και ο Ανδρουλάκης τα δικά του, μπορούμε να κλείσουμε το ζήτημα και να προχωρήσουμε. Όλοι μαζί, ενωμένοι.

Θα ήταν προτιμότερο να μην το κάνουμε αυτό, ασχέτως κιόλας της θέσης που καταλαμβάνει το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων στις προτιμήσεις του «κόσμου». Δεν είναι ανάγκη εξάλλου, η ανάδειξη του σκανδάλου να λειτουργεί αντιπαραθετικά με την ακρίβεια και την αισχροκέρδεια στην ενέργεια. Η επικαιρότητα έχει πολλές ειδήσεις, μπορούμε να αναλύουμε το πώς γίνεται να λειτούργησε ένας παρακρατικός μηχανισμός μέσω της ΕΥΠ και αμέσως μετά να ζητάμε κρατικοποίηση της ΔΕΗ και φορολόγηση του μεγάλου πλούτου. Η ατζέντα είναι αρκετά ευρύχωρη, πετάς την ΟΠΠΙ και άλλες ακροδεξιές ονειρώξεις και επικεντρώνεσαι σε πραγματικά προβλήματα.

Γιατί οι παρακολουθήσεις είναι ένα πολιτειακό, θεσμικό σκάνδαλο. Ένα σκάνδαλο Δημοκρατίας. Παρακολουθούνταν ο νυν Πρόεδρος του τρίτου τη τάξει κοινοβουλευτικού κόμματος, μονάχα την περίοδο που διεκδικούσε την αρχηγία του κόμματός του. Πριν, ως απλός ευρωβουλευτής, δεν ήταν κίνδυνος για την «εθνική ασφάλεια». Όλως τυχαίως, η παρακολούθησή του παρατάθηκε για άλλον έναν μήνα, χωρίς να γνωρίζουμε το γιατί. Και το ψηφιακό αρχείο που θα μπορούσε να εξηγήσει το γιατί, καταστράφηκε, «με εντολή του τότε διοικητή της ΕΥΠ», όπως είπε ο Χρήστος Ράμμος, Πρόεδρος της ΑΔΑΕ. Όλα δηλαδή δείχνουν πολιτικά κίνητρα, κίνητρα πολιτικού εκβιασμού. Ή συνέβη αυτό, ή ο Ανδρουλάκης θεωρήθηκε δύο φορές (μία στο ξεκίνημα της παρακολούθησης και μία στην παράτασή της) ως κατάσκοπος. Διαλέγετε και παίρνετε.

Παρακολουθούνταν επίσης δημοσιογράφοι, γεγονός που σημαίνει ότι παρακολουθούνταν και πηγές τους. Δημοσιογράφοι και πηγές, που, στην περίπτωση του Θανάση Κουκάκη, που δεν κλήθηκε με απόφαση ΝΔ στην Εξεταστική, ασχολούνταν με οικονομικά σκάνδαλα που αρχειοθετήθηκαν με ρυθμίσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη το 2019-2020.

Δεν ξέρουμε ποιους άλλους, δεν ξέρουμε πόσους άλλους. Οι περίπου 15.000 εισαγγελικές διατάξεις άρσης απορρήτου που υπέγραφε με ρυθμούς πολυβόλου η «εισαγγελέας της ΕΥΠ», Βασιλική Βλάχου, αφήνουν πολλά περιθώρια.

Κι αυτά θα ήταν από μόνο του ένα ύψιστης σημασίας ζήτημα, που έχει να κάνει με το πώς ένας κρατικός μηχανισμός όπως η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών πρώτα μεταφέρθηκε στο Μέγαρο Μαξίμου και ύστερα, κατά τα φαινόμενα, χρησιμοποιήθηκε, με επίκληση στην «εθνική ασφάλεια» και κρυμμένη πίσω από απόρρητα, για άλλους σκοπούς. Αλλά υπάρχει και το θέμα του παράνομου λογισμικού, του Predator, το οποίο, εντελώς τυχαία, αυτός που το κατέχει, κάνει παρόμοιες επιλογές με την ΕΥΠ. Προσπαθεί να παρακολουθήσει τον Νίκο Ανδρουλάκη και τον Θανάση Κουκάκη. Eντελώς τυχαία επίσης, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Στ.Κούλογλου, δύο πρόσωπα συνδέονται ξεκάθαρα και με τον πρώην γραμματέα της κυβέρνησης, Γρ. Δημητριάδη και με την εταιρεία Intellexa, που εμπορεύεται το Predator, αλλά και με την εταιρεία KRIKEL, που έχει συνάψει απόρρητες συμβάσεις με το ελληνικό Δημόσιο.

Αν τα παραπάνω δεν αρκούν, θα μπορούσαν πολύ εύκολα να διανθιστούν με μουσική θρίλερ, στα πρότυπα του αστυνομικού δελτίου. Θα ήταν ενδιαφέρον τηλεοπτικό θέαμα από κάθε άποψη. Σίγουρα, τα ελληνικά ΜΜΕ που ξοδεύουν τόσο χώρο και χρόνο στο αστυνομικό δελτίο θα μπορούσαν να ασχοληθούν παραπάνω και εκτενώς με αυτό που χαρακτηρίζεται διεθνώς ως «ελληνικό Watergate».

Κι αν τελικά ο κόσμος δεν νοιάζεται; Ακόμα κι αν το υποθέσουμε αυτό, υπάρχει ένας «διαπαιδαγωγητικός» ρόλος στον δημόσιο λόγο, που έχει να κάνει και με το ποια θέματα θα επιλέξεις, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο θα τα παρουσιάσεις. Αυτοί οι δύο παράγοντες εντάσσονται σε ένα καθεστώς αλληλεπίδρασης. Όταν για παράδειγμα, το προσφυγικό παρουσιάζεται μονίμως ως απειλή, ή και «υβριδικός πόλεμος», με ακροδεξιά ρητορική, τότε θα υπάρξει αρκετός κόσμος που θα υιοθετήσει αυτήν την οπτική. Όταν στιγματίζονται ψυχικά νοσούντες, ή μία γυναικοκτονία παρουσιάζεται με οποιονδήποτε τρόπο ως «έγκλημα πάθους» διαιωνίζονται αποκρουστικά στερεότυπα. Αναλογικά και με τον ίδιο τρόπο, όταν ένα τέτοιο σκάνδαλο υποβαθμίζεται συνεχώς, αυτό δημιουργεί το πρόσφορο έδαφος για τη μαζική υποβάθμισή του.

Τα ζητήματα δημοκρατίας δεν χωρούν υποχωρήσεις και υποβάθμιση. Όλα ξεκινούν από εκεί. Όταν αποδέχεσαι ότι δεν έχεις ένα Κράτος Δικαίου, τότε πώς αυτό το ίδιο κράτος θα λειτουργήσει σε άλλα ζητήματα προς όφελος των πολιτών του και όχι προς την εξυπηρέτηση συμφερόντων; Όταν δεν υπάρχει θεσμικός και κοινωνικός φραγμός στην κρατική αυθαιρεσία – την όποιας μορφής αυθαιρεσία – τότε τι θα σταματήσει τον δράστη από το να το ξανακάνει; Όταν δεν υπάρχουν αντιστάσεις σε παραβιάσεις συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων (βλ. εδώ το απόρρητο των επικοινωνιών), τι θα εμποδίσει την περαιτέρω παραβίασή τους;

Όταν ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται, παραδίνεται. Για ποιον λόγο μετά η εξουσία να τον σεβαστεί στο οτιδήποτε;