Ο Ζαν Μισέλ Σπηζερ (Jean-Michel Spieser), είναι ομότιμος καθηγητής παλαιοχριστιανικής και βυζαντινής αρχαιολογίας και τέχνης του Πανεπιστημίου του Φράιμπουργκ της Ελβετίας, μέλος της Επιτροπής Βυζαντινών Σπουδών της Γαλλίας και συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο διακεκριμένων Βυζαντινολόγων της εποχής μας, με ειδίκευση στην Θεσσαλονίκη της παλαιοχριστιανικής περιόδου. Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, μοιράζεται την αγωνία του για το μέλλον της σημαντικής κληρονομιάς της πόλης.
Κύριε καθηγητά, μπορείτε να μας εξηγήσετε τη σημασία και την σπουδαιότητα των αρχαιολογικών ευρημάτων που αποκαλύφθηκαν στις ανασκαφές για την κατασκευή του Σταθμού Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη;
Σας ευχαριστώ που μου κάνετε αυτή την ερώτηση. Η Θεσσαλονίκη μου είναι αγαπητή από τότε που μετέβαινα συχνά για την προετοιμασία της διδακτορικής διατριβής μου που αφορά στην παλαιοχριστιανική Θεσσαλονίκη και έκτοτε δεν έχω χάσει την επαφή με αυτή την πόλη. Για αυτό τον λόγο ήταν μεγάλη χαρά για μένα να πληροφορηθώ αυτή την εξαιρετική ανακάλυψη. Είναι κάτι το μοναδικό να έχεις την τύχη να αποκαλύπτεις στη θέση του ένα τμήμα δρόμου τόσων αιώνων μέσα σε μία σύγχρονη πόλη. Πρόκειται για τη μαρτυρία ενός παρελθόντος, όπου η Θεσσαλονίκη ήταν ήδη μία πόλη πλούσια και σπουδαία.
Κατά τη γνώμη σας για ποιούς λόγους πρέπει αυτός ο αρχαιολογικός χώρος να διατηρηθεί «κατά χώραν» και να μην αποσπαστεί; Γνωρίζετε και άλλα παραδείγματα στην Ευρώπη, όπου τροποποιήθηκαν σχέδια μεγάλων δημόσιων έργων χάριν της διατήρησης σημαντικών αρχαιοτήτων στην θέση όπου αυτά βρέθηκαν;
Για μένα είναι αυτονόητο ότι τα ευρήματα πρέπει να μείνουν στη θέση τους και να είναι προσβάσιμα στο κοινό. Η απόσπασή τους θα προκαλούσε απώλεια του μοναδικού χαρακτήρα τους, καθώς θα έμπαιναν σε ένα τεχνητό πλαίσιο που δεν θα επέτρεπε πλέον να φανεί τι ήταν η αρχαία Θεσσαλονίκη.
Πρέπει να επιμείνουμε στο μοναδικό χαρακτήρα αυτής της αποκάλυψης σε μία μητρόπολη που δεν σταμάτησε να εξελίσσεται από την αρχαιότητα και εξής. Πρέπει να διατηρηθεί αυτός ο μοναδικός χαρακτήρας, ο οποίος θα προσελκύσει και τους επισκέπτες. Το να εκτεθούν αυτές οι αρχαιότητες με διαφορετικό τρόπο θα τις καθιστούσε πολύ λιγότερο ενδιαφέρουσες για τον επισκέπτη που δεν θα μπορεί να δει αυτό που ήδη βλέπει στις ανασκαφές πόλεων που έχουν εγκαταλειφθεί, όπως στους Φιλίππους ή στο Δίον. Είναι η παρουσία τους μέσα στην σύγχρονη πόλη που θα προκαλέσει το ενδιαφέρον.
Καθώς η υπόθεση θα εξεταστεί και θα κριθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας, τι ευχή μπορείτε να δώσετε;
Ελπίζω με όλη μου την καρδιά ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας θα δικαιώσει τους φορείς που έχουν προσφύγει και ότι θα αποφασίσει την «κατά χώραν» διατήρηση των αρχαιοτήτων. Θα είναι μεγάλο το ενδιαφέρον για την επιστήμη, για την εκπαίδευση των φοιτητών, αλλά και για τον τουρισμό της Θεσσαλονίκης. Ο χώρος θα προστεθεί στα πλεονεκτήματα της πόλης, όπως είναι ήδη οι ωραίες εκκλησίες με τα ψηφιδωτά και τις τοιχογραφίες.
*Ο καθηγητής Σπηζερ έχει, μεταξύ των πολλών σημαντικών συγγραμμάτων του, και το «Thessalonique et ses monuments du IVe au Vie siècle : contribution à l’étude d’une ville paléochrétienne» (Η Θεσσαλονίκη και τα μνημεία της από τον 4ο έως τον 6ο αιώνα. Συμβολή στη μελέτη μιας παλαιοχριστιανικής πόλης, Παρίσι 1984).