Έξω από την αποθήκη: για το ναυάγιο της Πύλου

Κωνσταντίνος Πουλής & Νεκταρία Ψαράκη 

Ανταπόκριση από την Καλαμάτα

Την Πέμπτη το πρωί πήγαμε στην Καλαμάτα, έξω από την αποθήκη όπου βρίσκονταν όσοι διασώθηκαν από το ναυάγιο ανοιχτά της Πύλου.

Η μεταφορική φράση για τις “αποθήκες ψυχών” ξαφνικά έγινε εντελώς κυριολεκτική, αφού οι άνθρωποι αυτοί στοιβάχτηκαν μέσα σε μία αποθήκη, σαν να μην είναι επιζώντες ενός ναυαγίου, άλλα πράγματα.

Σε κάθε τέτοια περίπτωση πριν να μιλήσουμε ζυγίζουμε πάντα τι ξέρουμε και τι δεν ξέρουμε. Δεν έχουμε πλήρεις και ακριβείς πληροφορίες ούτε για το πώς έγινε το ναυάγιο ούτε και για τον ακριβή αριθμό των ατόμων που επέβαιναν. Έχουμε όμως κάποιες μαρτυρίες που μετέφεραν οι δύο πολιτικοί που επισκέφθηκαν την αποθήκη όσο ήμασταν εκεί, και κυρίως έχουμε το δεδομένο ότι απαγορεύεται η πρόσβαση των δημοσιογράφων στους επιζώντες.

Ομερτά 

Οι μετανάστες βρίσκονταν μέσα σε μία παλιά αποθήκη του λιμανιού της Καλαμάτας της οποίας ο προαύλιος χώρος είχε περιφραχθεί με κάγκελα και στο εσωτερικό του είχαν στηθεί οι υπηρεσίες μετανάστευσης και ασύλου, οργανώσεις διασωστών, το ΕΚΑΒ, ο Ερυθρός Σταυρός, ομάδες ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών κ.α. Η αποθήκη και ο προαύλιος χώρος της φρουρούνταν από αστυνομία, στρατό και λιμενικό. Σε κάθε σημείο περιφέρονταν αστυνομικοί Ο.Π.Κ.Ε., ενώ την είσοδο απαγόρευαν άνδρες και γυναίκες του Λιμενικού Σώματος. Στο εσωτερικό της αποθήκης, γινόταν η προανάκριση των προσφύγων από αστυνομικούς.

Οι ίδιοι οι πρόσφυγες βρίσκονταν στο εσωτερικό της αποθήκης και έβγαιναν είτε για να προαυλιστούν είτε για να χρησιμοποιήσουν τις χημικές τουαλέτες που είχαν στηθεί στο πλάι του προαύλιου χώρου. Ένα περιβάλλον αρκετά αποκρουστικό, παράγοντας ο οποίος βοηθά ώστε η παραμονή των μεταναστών στην Καλαμάτα να μην είναι διαρκείας. Φαίνεται ότι προτιμήθηκε ένας χώρος με άθλιες συνθήκες, διότι θα λειτουργεί αποτρεπτικά στο να παραμένουν.

Η επικοινωνία μαζί τους, ανέφικτη. Συνθήκες πλήρους ομερτά. «Είναι ρητή εντολή του λιμενάρχη να μη συνομιλήσει κανένας δημοσιογράφος μαζί τους», μας έλεγαν. Όταν επιμέναμε επαναλάμβαναν «δεν μιλάει κανένας μαζί τους. Είναι άνθρωποι άρρωστοι. Φαντάζεστε τι θα γινόταν αν επιτρέπαμε την είσοδο; Μόνο αν πάρετε άδεια…», χωρίς να υπάρχει τρόπος για άδεια.

Γιατί άραγε να απαγορεύεται; Είναι πιθανό να ανησυχούν για την ηρεμία των επιζώντων οι αρχές που τους στοιβάζουν σε αυτές τις αποθήκες;

Δεν είναι πιο πιθανό ότι, όπως σε κάθε περίπτωση που σχετίζεται με τραγωδίες μεταναστών και την υπηρεσιακή συμπεριφορά των οργάνων, οι μετανάστες υποχρεώνονται να κρατήσουν κλειστό το στόμα τους;

«Έπεσαν γιατί μετακινήθηκαν όλοι στη μία πλευρά του σκάφους»… στην αρχή

Η συνομιλία με τους μετανάστες θα αποκάλυπτε σημεία και τέρατα. Το αρχικό αφήγημα ήταν ότι για άγνωστο λόγο υπήρξε μετακίνηση του βάρους από το ένα σημείο του αλιευτικού σκάφους στο άλλο, με αποτέλεσμα να τουμπάρει. Την ίδια ιστορία είπε και ο δήμαρχος Καλαμάτας στην κάμερα του TPP: «σε ένα σκάφος 30 μέτρων, ψαροκαϊκο, που επιβαίνει τόσος κόσμος, είναι πολύ εύκολο με μία απλή μετακίνηση του πληθυσμού, για οποιονδήποτε λόγο, για μία ανησυχία, έναν τσακωμό, οτιδήποτε, να συμβεί το μοιραίο. Όπως έχει ειπωθεί, ναι, υπήρξε μετατόπιση βάρους και αυτό είναι κάτι πολύ επικίνδυνο, γιατί μπορεί να τουμπάρει η βάρκα».

«Την ώρα που τους τραβούσε το λιμενικό, αναποδογύρισε το πλοίο»

Το αφήγημα για το πώς οι πρόσφυγες κατέληξαν στη θάλασσα άρχισε να παίρνει άλλη τροπή όταν ο υποψήφιος βουλευτής με το ΜέΡΑ25, Κρίτων Αρσένης, επισκέφθηκε το σημείο και συνομίλησε με τους πρόσφυγες οι οποίοι βρίσκονταν στο εσωτερικό της αποθήκης. Σε ερώτηση του TPP, αν έχει γίνει ξεκάθαρο το πως να ναυάγησε το πλοίο, ο ίδιος απάντησε πως «οι άνθρωποι μας είπαν ότι ενώ τους τραβούσε το λιμενικό, ξαφνικά χωρίς να καταλάβουν και οι ίδιοι, ενώ η θάλασσα ήταν ίσια, αναποδογύρισε το πλοίο». Ο ίδιος εξήγησε ότι σύμφωνα με τις μαρτυρίες «την ώρα που τους τραβούσε το λιμενικό, τους είχε δέσει με ένα σκοινί, μετά από λίγο ξαφνικά αναποδογύρισε το πλοίο, χωρίς να καταλαβαίνουν και οι ίδιοι πως. Δεν φαίνεται να έχει γίνει μετακίνηση γιατί οι άνθρωποι δεν χωρούσαν να μετακινηθούν. Δεν γνωρίζουμε άλλες λεπτομέρειες».

Σε διευκρινιστική ερώτηση του TPP, αν το λιμενικό ήταν παρόν όταν οι άνθρωποι έπεφταν στη θάλασσα, ο Κ. Αρσένης επιβεβαίωσε πως αυτό λένε οι πρόσφυγες. «Μας είπαν ότι πρώτα τους έδεσε το λιμενικό και μετά -δεν ξέρω αν ήταν λεπτά ή δευτερόλεπτα- έγινε το αναποδογύρισμα τους σκάφους και σώθηκαν αυτοί που ήταν στην κορυφή».

Κρ. Αρσένης (ΜέΡΑ25): Οι πρόσφυγες μας είπαν ότι ενώ τους τραβούσε κάπως το λιμενικό με ένα σκοινί, μετά από λίγο, χωρίς να καταλάβουν πώς, αναποδογύρισε το πλοίο. Δεν γνωρίζουμε άλλες λεπτομέρειες #Πυλος pic.twitter.com/XoaDsoT5bX

— ThePressProject (@ThePressProject) June 15, 2023

Και ο Αλέξης Τσίπρας το άκουσε, αλλά σημασία έχει η προστασία των συνόρων και να μην ρίξουμε ευθύνες στο Λιμενικό

Αργότερα, και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ, Αλέξης Τσίπρας σε ερώτηση του TPP για το αν ισχύει ότι οι πρόσφυγες ρυμουλκύθηκαν και στη συνέχεια βυθίστηκαν, ανέφερε ότι όντως υπήρξε αυτή η αναφορά, «αλλά δεν είμαι εγώ εμπειρογνώμονας για να γνωρίζω αν είναι αληθές». Ο Αλέξης Τσίπρας στη συνέχεια, έκανε λόγο για προστασία των συνόρων μεν, αλλά σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα δε. Κατάσταση που στην πράξη είναι ανέφικτη, έως και εγκληματική.

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, ξεκίνησε τις δηλώσεις του κάνοντας λόγο για μία Ευρώπη με χαμένες αξίες, χωρίς σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή. Ακόμη, ενώ ο ίδιος διερωτήθηκε «γιατί όταν βλέπουν οι Αρχές ένα υπέρφορτο πλοίο με 700 μετανάστες έτοιμο να βυθιστεί το αφήνουν να συνεχίσει την πορεία του, και αν αρκεί η διαβεβαίωση του καπετάνιου ο οποίος γνώριζε ότι θα συλληφθεί» και ενώ ο ίδιος επιβεβαίωσε ότι υπήρξε καταγγελία ότι το σκάφος ρυμουλκύθηκε από το Ελληνικό Λιμενικό και έτσι οδηγήθηκαν εκατοντάδες άνθρωποι στον πάτο της θάλασσας, επέλεξε να δηλώσει: «Δεν θέλω να επιρρίψω καμία ευθύνη στους άνδρες και τις γυναίκες του Λιμενικού Σώματος. Ίσα ίσα είναι αυτοί που σώσανε ανθρώπους, κάνανε υπεράνθρωπες προσπάθειες, είναι εδώ νύχτα – μέρα».

Επομένως, τι λέει ο κ. Τσίπρας; Και προστασία των συνόρων, με ανέγερση φραχτών και μάχιμη συνοριοφυλακή, και σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα. Στην ίδια λογική κινείται και στην επίρριψη ευθυνών. Ναι μεν να αναρωτηθούμε γιατί οι Αρχές άφησαν ένα πλοίο με 700 μετανάστες στη μοίρα του, και να ακούσουμε με προσοχή τις καταγγελίες ότι το Ελληνικό Λιμενικό έβαλε το χέρι του για να βυθιστεί, αλλά σε καμία περίπτωση να μην επιρρίψουμε ευθύνη στους άνδρες και τις γυναίκες του Λιμενικού που, «ίσα ίσα, είναι αυτοί που τους έσωσαν με υπεράνθρωπες προσπάθειες, νύχτα – μέρα». Άρα; Τους άφησαν στη μοίρα τους, ή τους έσωσαν;

Ντόμινο αντιφάσεων από την Ελληνική Ακτοφυλακή – «Επουδενί ρυμούλκηση»

Λίγες ώρες μετά την επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα, διέρρευσε βίντεο ντοκουμέντο στο οποίο οι μετανάστες περιέγραφαν μπροστά στον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ τη φρίκη. Ακούσαμε ότι το ελληνικό λιμενικό επιχείρησε να ρυμουλκήσει το πλοίο που τους μετέφερε. Έδεσαν το αλιευτικό πλοιάριο με ένα σχοινί ώστε να το τραβήξουν, και τότε άρχισε να ταλαντεύεται αριστερά δεξιά με αποτέλεσμα να αναποδογυρίσει και να οδηγηθούν εκατοντάδες ψυχές που βρίσκονταν στο εσωτερικό του στον πάτο της Μεσογείου μαζί με το κουφάρι του πλοίου. Όσοι βρίσκονταν στο ανώτερο εξωτερικό κατάστρωμα βρέθηκαν στην επιφάνεια της θάλασσας. «Όταν αναποδογυρίσαμε ήρθαν και μας έβγαζαν φωτογραφίες αντί να μας βοηθήσουν», ακούσαμε από τον εκπρόσωπο των διασωθέντων, μαρτυρώντας ουσιαστικά ότι το Ελληνικό Λιμενικό είδε όλο το σκηνικό θανάτου. Ακόμη και από αυτούς που βρέθηκαν στη θάλασσα, το Ελληνικό Λιμενικό, κατάφερε να σώσει τους μισούς. Ποσοστό τραγικά χαμηλό. Το αποτέλεσμα 78 θάνατοι, ανυπολόγιστοι αγνοούμενοι, 104 διασωθέντες.

Μετά την αλλαγή του αφηγήματος για τα αίτια του ναυαγίου, το ελληνικό λιμενικό υποχρεώθηκε να ανασκευάσει και ακολούθησε μία σειρά αντιφάσεων. Αρχικά, ο εκπρόσωπος Τύπου του Λιμενικού Σώματος, Ηλίας Σιακαντάρης, είπε ότι δεν έγινε καμία προσπάθεια πρόσδεσης, αλλά χρησιμοποιήθηκε σχοινί για να μεταφέρουν στους επιβαίνοντες τρόφιμα. Αργότερα, διαβάσαμε σε ρεπορτάζ της «Καθημερινής» μαρτυρία στελέχους; του Λιμενικού το οποίο διέψευσε τον εκπρόσωπο Τύπου λέγοντας: «Οι άνδρες του Λιμενικού μάλιστα χρησιμοποίησαν ένα σχοινί προκειμένου, όπως αναφέρουν, να προσδέσουν στο αλιευτικό και να ελέγξουν τις συνθήκες που επικρατούσαν στο εσωτερικό του».

Το TPP επικοινώνησε με το γραφείο Τύπου του Λιμενικού Σώματος θέτοντας δύο ερωτήματα. Αφενός, σε ποιο manual είναι γραμμένο ότι αν προσφυγικό σκάφος με 750 μετανάστες χωρίς σωσίβια και με σαφή τον κίνδυνο βύθισης του σκάφους αρνηθούν βοήθεια τότε γίνεται σεβαστό το αίτημα των επιβαινόντων και δε γίνεται η διάσωση, και αφετέρου, ποια είναι η απάντησή τους σχετικά με τις καταγγελίες που θέλουν τους λιμενικούς να εμπλέκονται στο ναυάγιο ρυμουλκώντας το σκάφος και προκαλώντας τη βύθισή του. Αρχικά, μας παρέπεμψαν στην ανακοίνωση της 14ης Ιουνίου σχετικά με τις κινήσεις στις οποίες προχώρησε το Λιμενικό. Όταν επιμείναμε, ρωτώντας εύλογα πώς γίνεται η απάντησή τους να είναι μία ανακοίνωση της 14ης Ιουνίου ενώ η καταγγελία για ρυμούλκηση της προσφυγικής λέμβου πραγματοποιήθηκε την 15η Ιουνίου, λάβαμε αρχικά ειρωνική απάντηση: «άρα εσείς είστε σίγουροι ότι ρυμουλκήσαμε», και στη συνέχεια μας ενημέρωσαν ότι θα μας καλέσουν για απαντήσεις.

«Η ρίψη σχοινιού δε συνδέεται με την ανατροπή του σκάφους»

Οι απαντήσεις που πήραμε ήταν οι εξής:

«Θέμα ρυμούλκησης δεν υπήρξε επουδενί. Δεν έγινε ποτέ από σκάφος δικό μας. Υπήρξε μία ρίψη σχοινιού από πλευράς μας. Αυτό έγινε νυχτερινές ώρες και αρκετές ώρες πριν την ανατροπή της βάρκας. Όπως γνωρίζετε, το σκάφος ανετράπη τις πρώτες πρωινές. Η ρίψη σχοινιού είχε στόχο – όπως έκριναν τα στελέχη που επιχειρούσαν – το να μην απομακρυνθεί το αλιευτικό σκάφος με αυτό του λιμενικού. Ερρίφθη σχοινί από πλευράς μας το οποίο μετά από πέντε λεπτά οι επιβάτες του αλιευτικού το έλυσαν». Σχολιάσαμε την αξιοθαύμαστη ταχύτητα με την οποία δόθηκαν οι απαντήσεις για μία καταγγελία η οποία κανονικά θα σήκωνε χρονοβόρα διερεύνηση. «Πώς γνωρίζετε ότι δεν έγινε προσπάθεια ρυμούλκησης; Έγινε ή θα γίνει κάποια εσωτερική έρευνα η οποία κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα;», ρωτήσαμε. «Προφανώς αυτές τις πληροφορίες μας τις έδωσαν οι συνάδελφοι που βρίσκονταν στο πεδίο. Το προανακριτικό υλικό λογικά θα περιλαμβάνει το τι συνέβη. Δεν έχει γίνει κάποια παράκαμψη του manual. Η καταγγελία που λέμε είναι απλά μία μαρτυρία η οποία θα αξιολογηθεί από τον εισαγγελέα. Εμείς από πλευράς του Λιμενικού λέμε ότι δεν έγινε επουδενί ρυμούλκηση. Τι σημαίνει αυτό; Ότι δένω το σκάφος και ξεκινάω την πορεία μου έχοντας το σκάφος ως ρυμούλκο. Αυτή η διαδικασία δεν έγινε ποτέ. Η ανατροπή του σκάφους δε συνδέεται με τη ρίψη του σχοινιού που έγινε στο πλαίσιο της επιχείρησης αυτής. Απλώς δε θέλαμε να ξεμακρύνουν τα σκάφη το ένα με το άλλο. Όπως δηλώσαμε το δικό μας περιπολικό δεν έφυγε από το σημείο του αλιευτικού», ανέφερε. Ακόμη ρωτήσαμε αν το σκάφος του Ελληνικού Λιμενικού ήταν εκεί όταν το αλιευτικό ναυάγησε: «Ήταν πλησίον. Καθ’ όλη τη διάρκεια το συνόδευε».

«Οι δημοσιογράφοι αποκλείονται επειδή η προανάκριση είναι μυστική»

Σχετικά με τον αποκλεισμό των δημοσιογράφων από τις συνομιλίες με πρόσφυγες απάντησαν: «Επειδή ήταν η προανάκριση σε εξέλιξη, κάποια πράγματα τα ρυθμίζει η τοπική λιμενική αρχή κατ’ εντολή του κυρίου εισαγγελέα. Ίσως σε δεύτερο χρόνο να μπορέσετε να τους μιλήσετε, ωστόσο η προανάκριση είναι μυστική, εμπιστευτική».

«Δεν προχωρήσαμε σε διάσωση διότι έτσι εκτίμησαν τα πληρώματα του Λιμενικού για να μη θέσουν σε κίνδυνο τους ανθρώπους»

Σχετικά με το τι προβλέπεται σε περίπτωση που κληθεί η ελληνική ακτοφυλακή από λιμενικό σώμα γείτονος χώρας να προχωρήσει σε επιχείρηση έρευνας και διάσωσης προσφυγικού σκάφους στο οποίο επιβαίνουν εκατοντάδες μετανάστες χωρίς σωσίβια σε διεθνή ύδατα και αν προβλέπεται κάπου το να μην προχωρήσουν σε διάσωση σε περίπτωση που οι επιβαίνοντες την αρνηθούν, ενώ μάλιστα έχουν την πληροφορία ότι η μηχανή έχει βλάβη, το γραφείο τύπου απάντησε: «Αυτά συνεκτιμούνται στο πεδίο. Για την όποια κίνηση κάνουμε, αξιολογούμε αν θα επιφέρει κάποιο επιβλαβές αποτέλεσμα. Δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα γιατί τα έχει εξηγήσει και ο εκπρόσωπος πολλές φορές στα μέσα ενημέρωσης. Η ερώτησή σας είναι εύλογη και έχει τεθεί πολλές φορές. Η κατάσταση εκτιμάται από τα πληρώματα για να μη θέσουν σε κίνδυνο τους ανθρώπους. Υπάρχει ο κίνδυνος κάποιες δικές μας κινήσεις να θέσουν τους ανθρώπους σε κίνδυνο».

Ο λόγος των Αρχών, απέναντι στο λόγο των προσφύγων

Όπως έχει ειπωθεί πολλές φορές για την αστυνομία, οι ανακοινώσεις της αστυνομίας θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως η υπερασπιστική γραμμή υπόπτου. Ακριβώς το ίδιο ισχύει στην προκειμένη περίπτωση και για το λιμενικό. Δεν είναι «η αλήθεια», είναι αυτό που λέει μία πλευρά για την αλήθεια και μάλιστα με αντικειμενικό συμφέρον να προστατευτεί από τις έννομες συνέπειες των πράξεών της. Είμαστε ακόμα στην αρχή μιας διερεύνησης αλλά έχουμε πίσω μας το Φαρμακονήσι, οπότε τα συγχαρητήρια του Αλέξη Τσίπρα προς το λιμενικό ή πολύ περισσότερο του διοικητή της Frontex, ας πούμε ότι είναι πολύ βιαστικά.

Αν τύχει και πάει κάποιος τουαλέτα, θα βρουν τους συγγενείς τους

Γίναμε μάρτυρες ακόμη μιας ντροπιαστικής εικόνας. Οι συγγενείς αυτών  που επιβίωσαν από το ναυάγιο ήρθαν από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, στο άκουσμα της είδησης του τραγικού νέου. Πήραν το πρώτο αεροπλάνο που βρήκαν μπροστά τους και έφτασαν στην Καλαμάτα για να βρουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Οι Αρχές δεν είχαν δημιουργήσει λίστες αγνοουμένων ούτε υπήρχε κάποιο οργανωμένο σχέδιο καταγραφής αυτών. Υπήρχουν λίστες για τις υπόλοιπες κατηγορίες μόνο. Η Ομάδα Αναγνώρισης Θυμάτων Καταστροφών (Ο.Α.ΘΥ.Κ.) της ΕΛ.ΑΣ, στα πλαίσια της προανακριτικής διαδικασίας, συνέλεγε πληροφορίες από τους διασωθέντες σχετικά με τους υπόλοιπους επιβάτες. Σήμερα, 16/06, το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου ανακοίνωσε ότι η Ο.Α.ΘΥ.Κ. θα εδρεύει στο κτήριο «Κεράνης» (Λεωφόρος Θηβών 196-198, Άγιος Ιωάννης Ρέντη-Νίκαιας Αττικής, ΤΚ 18233) «προκειμένου να υπάρχει περαιτέρω αρωγή στην προσπάθεια αναγνώρισης των θυμάτων του ναυαγίου σε διεθνή ύδατα, 47 ν.μ. ανοιχτά της Πύλου», ενώ ανακοίνωσαν και τη λειτουργία τηλεφωνικού κέντρου.

Στην Καλαμάτα όμως συνέβαινε το απίστευτο: οι συγγενείς των κατατρεγμένων με μία φωτογραφία στο χέρι περίμεναν πότε κάποιος από τους πρόσφυγες που βρίσκονται μέσα στην αποθήκη θα αποφασίσει να πάει στην τουαλέτα, έτσι ώστε να τον φωνάξουν από τα κοντινά κάγκελα, να του δείξουν τη φωτογραφία και να τους ρωτήσουν αν είναι ο αγαπημένος τους εκεί ή όχι. Όλα αυτά φυσικά πρέπει να γίνουν γρήγορα, πριν γίνουν αντιληπτοί από το Λιμενικό και την ΕΛ.ΑΣ. Πριν τους ζητήσουν οι Αρχές να απομακρυνθούν. Ο άλλος τρόπος αναζήτησης των δικών τους ανθρώπων, είναι με τη βοήθεια κάποιου που μιλά αγγλικά να γράψουν σε μία κόλλα χαρτί τα ονόματα και τις ηλικίες των ανθρώπων που ψάχνουν και να ρωτήσουν στο Λιμενικό. Σε περίπτωση που οι άνθρωποί τους δεν είναι στη λίστα των όσων επιβίωσαν, δεν υπάρχει πλάνο. Δεν υπάρχει απάντηση. Δεν υπάρχει λίστα νεκρών, ούτε λίστα αγνοουμένων. Δεν υπάρχουν απαντήσεις.

Ανοιχτή πληγή 

Μία ψυχολόγος που μας μίλησε στην κάμερα περιέγραφε πώς ένας από τους επιζώντες εξακολουθεί να έχει ναυτία και να μιλάει σαν να βρίσκεται ακόμη στο καράβι. Δεν έχουμε ιδέα τι μπορεί να είναι αυτό και βεβαίως δεν έχουμε καμία επιστημονική ειδίκευση για να καταλάβουμε, αλλά μπορούμε μόνο να καταλάβουμε πώς είναι να νιώθεις ότι αυτό δεν τελείωσε και δεν τελειώνει.

Όπως μας είπαν οι ψυχολόγοι, οι πρόσφυγες βρίσκονται ακόμη σε κατάσταση σοκ. Περιέγραψαν συνθήκες φρίκης, ο ένας να προσπαθεί να κρατηθεί από το κορμί του άλλου. Προσπαθούσαν να γδυθούν, ώστε να γλιτώσουν όσο περισσότερο βάρος γίνεται από τα ρούχα. Όλα αυτά πολύ γρήγορα, σε μία κατάσταση πανικού και σοκ. «Εκείνη την ώρα σκέφτονταν πώς θα καταφέρω να πηδήξω για να σωθώ. Νομίζω ότι αυτό που θα μου μείνει είναι ένα παιδί 20 χρονών που μας έλεγε κλαίγοντας – διότι ακόμη αναβιώνει ότι ζαλίζεται, ότι αισθάνεται ότι θα πεθάνει, διότι δε νιώθει ότι πατάει ακόμη στη γη – ότι θέλει να βρει έναν τρόπο να πάρει τηλέφωνο τη μητέρα του ώστε να της πει “αν πεθάνω θέλω να ξέρω ότι με έχεις ακούσε”. Ο συγκεκριμένος δεν μπορούσε να δώσει απαντήσεις σε ερωτήσεις περιγραφής. Απαντούσε στις ερωτήσεις σαν να είναι ακόμη εκεί, σαν να είναι ακόμη στο καράβι», αναφέρει η ψυχολόγος. Οι άνθρωποι είναι μέσα στην αποθήκη απομονωμένοι. Όπως περιγράφουν οι ψυχολόγοι έχουν βλέμματα απόγνωσης και σοκ. Δεν μπορούν να αλληλοεπιδράσουν ούτε με το βλέμμα. «Ανησυχούμε για το πώς θα εξελιχθεί αυτό…», μας λένε.

Η διασώστρια της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης του παραρτήματος της Μεσσηνίας Μάρα Τριάντου, εξήγησε στο TPP ότι ο λόγος για τον οποίο στη συντριπτική πλειοψηφία τους οι διασωθέντες είναι άντρες είναι διότι τους τοποθέτησαν στο πάνω μέρος του πλοίου, ενώ στο αμπάρι βρίσκονταν γυναίκες και παιδιά, κάνοντάς μας να συνειδητοποιούμε το αδιανόητο: ένα κουφάρι πλοίου βρίσκεται στον πάτο της Μεσογείου παίρνοντας μαζί του εκατοντάδες αθώες ψυχές. Μητέρες, παιδιά και βρέφη. Οι επίσημοι αριθμοί που ανακοινώθηκαν από τις Αρχές αφορούν στα κορμιά που βρέθηκαν στη θάλασσα. Ζωντανά ή άψυχα.

Ακόμη, αναφέρει ότι η πληροφορία για 750 επιβαίνοντες δεν κυκλοφορεί μόνο πλέον από προσφυγικά χείλη. «Το ίδιο μας λένε και οι Αρχές που βρίσκονται εδώ», ανέφερε, δείχνοντας προς το μέρος της αποθήκης. Ωστόσο, ούτε η αστυνομία ούτε το λιμενικό έχουν προχωρήσει σε επίσημη ανακοίνωση – έστω κατά προσέγγιση -του συνόλου των επιβατών. Οι επίσημοι αριθμοί έχουν μείνει κολλημένοι από το μεσημέρι της ημέρας του ναυαγίου, με τη Μάρα Τριάντου να αναφέρει ότι οι έρευνες συνεχίζονται. 78 νεκροί, 104 διασωθέντες. Πώς να ξεστομίσουν ότι οι νεκροί ενδέχεται να ακουμπούν τους 650; Πώς να βρεθούν υπόλογοι για το πώς επέτρεψαν να συμβεί μια τέτοια κτηνωδία; Για το πώς έγιναν μάρτυρες στον αφανισμό ενός ολόκληρου προσφυγικού χωριού;

ITALY, ITALY! με κάθε κόστος

Τα αριθμητικά στοιχεία των θανάτων μεταναστών στις θάλασσες μας δεν συγκινούν κανέναν. Το τριήμερο πένθος είναι η τελετουργική επισφράγιση αυτής της παγιωμένης και παγερής αδιαφορίας με την οποία η ελληνική κοινωνία αντιμετωπίζει τους θανάτους προσφύγων.

Είναι πολλοί δύο θάνατοι; Εννιά; Εκατό; Τριακόσιοι; Χίλιοι; Δέκα χιλιάδες; Πόσοι θάνατοι είναι πολλοί; Και πόσοι θάνατοι είναι υπερβολικά πολλοί, τόσοι που να μας αλλάζουν; Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι ότι οι θάνατοι των προσφύγων στις θάλασσες μας μας έχουν αλλάξει όλους, αλλά προς το χειρότερο. Είμαστε αυτοί που συνηθίσαμε. Frontex, «έπος του Έβρου», υπερήφανη φωτογράφιση δίπλα στο φράχτη, όλα γυρίζουν πάντα σε μία και μόνο φράση: ότι ο ξένος πόνος είναι πάντα εντελώς αδιάφορος.

Ας προσπαθήσουμε να το σκεφτούμε από την πλευρά του λιμενικού. Έχετε δει άνθρωπο να πνίγεται μπροστά σας; Έχετε φανταστεί ποτέ ότι θα μπορούσατε να βλέπετε έναν εφιάλτη ότι υπάρχει κάποιος μπροστά σας που ζητάει βοήθεια εσείς δεν του τη δίνετε και αυτός χάνεται στον πάτο της θάλασσας; Πώς μπορεί να χωνέψει κάνεις στην ιδέα ότι βυθίστηκε ένα αμπάρι γεμάτο γυναικόπαιδα μπροστά στα μάτια των λιμενικών; Κι αν δεν είσαι ένας περαστικός αλλά έχεις την ευθύνη να σώσεις και δεν σώζεις, πόσο απέχουμε για να μπορούμε πια να το χαρακτηρίσουμε αυτό δολοφονία; Μάλλον όλα αυτά περιγράφουν μια κατάσταση όπου το θύμα δεν είναι άνθρωπος. Γιατί, αν ήταν άνθρωπος, δεν θα μπορούσε να συμβεί αυτή η διαδοχή γεγονότων, τόσης και τέτοιας αδιαφορίας για την ανθρώπινη ζωή, που κατέληξε στο να βυθιστεί πλοίο με εκατοντάδες ανθρώπους, μπροστά στα μάτια του λιμενικού.

Αυτή την ώρα έχουν συλληφθεί 9 άνθρωποι με την κατηγορία για σύσταση εγκληματικής οργάνωσης, που αφορά την παράνομη είσοδο μεταναστών, πρόκληση ναυαγίου και έκθεση ζωής σε κίνδυνο. Τη Δευτέρα θα εμφανιστούν ενώπιον του ανακριτή. Η ευκολία με την οποία οι προανακριτικές αρχές αποδίδουν κατηγορίες, είναι γνωστή. Η συζήτηση θα ήθελαν να στραφεί στο ότι οι ένοχοι τιμωρήθηκαν. Οι κακοί «διακινητές» σάπισαν. Η δικαιοσύνη αποδόθηκε. Γνωρίζουμε καλά ότι αυτοί οι 9 για να βρίσκονταν και οι ίδιοι μέσα στο πλοίο του θανάτου, σίγουρα δεν είναι διακινητές. Οι διακινητές απολαμβάνουν τα πλούτη, την ελευθερία τους και την ασφάλεια που τους παρέχουν τα κράτη τους στη στεριά. Δε βρέχουν τα χέρια τους. Ο νόμος 4251/ 2014 δε συγχωρεί. Ακούμπησες τιμόνι για να σώσεις τη ζωή σου ή επειδή απειλήθηκες; Θα σαπίσεις. Για να συνεχίσουν οι επόμενοι να διαλέγουν τον θάνατο, παρά να πατήσουν το πόδι τους σε ελληνικό χώμα. Για να συνεχίσουν να φωνάζουν «ΙTALY, ITALY», ακόμη και αν αυτό σημαίνει πνιγμός.