Συνέντευξη στις Γεωργία Κριεμπάρδη και Νεκταρία Ψαράκη

«Όλα τα πινάκια στα δικαστήρια στα σύνορα είναι γεμάτα από αλλοδαπούς οι οποίοι έχουν κάνει τεράστια αδικήματα, όπως το να οδηγάνε βάρκες και αυτοκίνητα στην προσπάθειά τους να ζητήσουν άσυλο. Άτομα που βρίσκονται στη φυλακή και παραμένουν στη φυλακή. Αντίθετα σήμερα είχα την τύχη να δω τη δίκη ενός Έλληνα που κατηγορούταν για δύο ληστείες, τις οποίες ομολόγησε και πήρε μόλις 5 χρόνια με αναστολή στην Έφεση για να γυρίσει στο σπίτι του. Και αυτή είναι η πραγματικότητα που αντιμετωπίζουμε σε όλα τα δικαστήρια. Αν είσαι Έλληνας είναι αρκετά πιο εύκολο να είσαι έξω, ακόμη και αν ομολογήσεις ότι είσαι ένοχος, σε αντίθεση με τον αλλοδαπό που ακόμη και αν δεν υπάρχει καμία ένδειξη ενοχής είναι σίγουρο ότι θα παραμείνεις μέσα».

Με αυτά τα λόγια ξεκίνησε τη συζήτησή μας σήμερα ο δικηγόρος, Δημήτρης Χούλη, έναν εκ των συνηγόρων του Αμίρ Ζαχίρι, του Αφγανού πρόσφυγα που μαζί με τον συγκατηγορούμενό του Ακίφ Ρασούλι καταδικάστηκαν σε 50 χρόνια έκαστος από τα δικαστήρια της Μυτιλήνης για ένα έγκλημα που δεν διέπραξαν ποτέ, αλλά σήμερα μετρούν σχεδόν τρία χρόνια στη φυλακή. Αύριο αναμένεται να καθίσουν ξανά στο εδώλιο, στη δίκη της υπόθεσής τους σε δεύτερο βαθμό.

Η δίωξη των Αμίρ Ζαχίρι και Ακίφ Ρασούλι ξεκίνησε με την κατηγορία ότι προκάλεσαν ένα ναυάγιο, και εν τέλει βρέθηκαν καταδικασμένοι για το έγκλημα ότι οδήγησαν την βάρκα στην οποία επέβαιναν. Για το έγκλημα της διακίνησης υπηκόων τρίτων χωρών προς την ελληνική επικράτεια.

Και ο Δημήτρης Χούλης υπενθυμίζει: «Τους έπιασαν, και ο λιμενικός είπε ότι τους είδε να σκίζουν τη βάρκα. Τους πάνε στην προανάκριση στο λιμενικό, και τους ρώτησαν “γιατί σκίσατε τη βάρκα;” με εκείνους να απαντούν “δεν σκίσαμε τη βάρκα”. Πάνε μετά στον ανακριτή, και ο ανακριτής ξαφνικά τους ρωτά “γιατί οδηγήσατε τη βάρκα;”. Χωρίς κανένας να λέει ότι οδήγησαν τη βάρκα. Εν τέλει κατέληξαν σε ένα δικαστήριο, με τον μάρτυρα κατηγορίας (σ.σ. τον λιμενικό) να μην έρχεται και χωρίς κανέναν απολύτως μάρτυρα, να καταδικάζονται ως οδηγοί της βάρκας σε 50 χρόνια κάθειρξης έκαστος».

Οι δύο μετανάστες δικάστηκαν και για το αδίκημα της πρόκλησης ναυαγίου, που ήταν και η μοναδική κατηγορία που επέρριψε ο λιμενικός. «Για αυτό το αδίκημα, μάλιστα αθωώθηκαν. Είναι ένα μυστήριο πραγματικά», σχολιάζει ο Δημήτρης Χούλης. «Όταν δεν σε έχουν καλέσει προανακριτικά να απολογηθείς για κάτι και ξαφνικά σε φορτώνουν στην ανάκριση με μία ακόμη κατηγορία, αυτό είναι ακυρότητα που είτε έπρεπε να προβληθεί είτε από τον δικηγόρο – που δεν είχαν -, είτε έπρεπε να τη δει ο δικαστής και ο εισαγγελέας – που υπήρχαν -. Πρέπει μόνοι τους να προφυλάξουν την ακεραιότητα της δικαιοσύνης. Προφανώς δεν το έκανε κανένας και καταδικάστηκαν χωρίς καμία μαρτυρία για κάτι που δεν είχαν κατηγορηθεί καν προανακριτικά», εξηγεί.

Ερωτηθείς για το ποιο ήταν το σκεπτικό της απόφασης των δικαστών, ο Δημήτρης Χούλης είναι σαφής: «Νομίζω τους έχετε δει. Είναι λίγο πιο καφέ στο χρώμα. Δεν ξέρω γιατί το συζητάμε πλέον». Και κάπως έτσι, ο Ακίφ Ρασούλι και ο Αμίρ Ζαχίρι είναι φυλακισμένοι εδώ και 2 χρόνια και 9 μήνες.

Απονομή κατηγοριών μέσω face control και συνταγές επιβίωσης σε ένα καθεστώς που επιτάσσει να είσαι αόρατος για να γλιτώσεις

Τι έγινε όμως πραγματικά; Ο Αμίρ Ζαχίρι και ο Ακίφ Ρασούλι επέβαιναν σε μία βάρκα με άλλους 25 περίπου πρόσφυγες. Στην ίδια βάρκα, ήταν και η 9 μηνών έγκυος γυναίκα του Αμίρ Ζαχίρι, αλλά και το νήπιο παιδί τους. «Έχει βγάλει μία ανακοίνωση το Legal Centre Lesvos που εκπροσωπεί τον Ακίφ Ρασούλι σήμερα, στην οποία λένε ότι αυτό που έγινε τότε, στις 12 Μαρτίου 2020, τότε που απαγορευόταν για ένα μήνα να αιτούνται άσυλο όσοι έρχονται, το λιμενικό τους έσπρωχνε πίσω με λοστούς και έτσι βρέθηκαν στη θάλασσα, και κάπως έτσι διασώθηκαν. Πώς διάλεξαν αυτούς τους δύο από όλους είναι πραγματικά ένα μυστήριο. Κι εμείς απορούμε. Συνήθως αυτός που θα διαλέξουν είναι κάποιος που μπορεί να κρατάει ένα κινητό για να βγάλει βίντεο τα όσα συμβαίνουν, κάποιος που να στέλνει μηνύματα για να τους βοηθήσουν, κάποιος που μπορεί να μιλά καλύτερα αγγλικά για να συνεννοηθεί, κάποιος που μπορεί να δείχνει ηγετικές τάσεις, κάποιος που μπορεί να κρατάει το τηλέφωνο για το GPS, γενικώς κάποιος που μπορεί να κάνει περισσότερα πράγματα απ’ το να κάθεται κάτω ακούνητος», εξηγεί ο δικηγόρος.

Υπό αυτό το καθεστώς, η συνταγή επιβίωσης είναι μία: να είσαι αόρατος/αόρατη. «Γενικά σε αυτές τις περιπτώσεις, και το δίνω συμβουλή σε όσους γνωρίζω, όχι μετανάστες που βρίσκονται στη θάλασσα, αλλά γενικότερα, πρέπει να είσαι όσο πιο αόρατος γίνεται. Όταν μπλέκεις με την αστυνομία, για παράδειγμα σε μία πορεία που μπορεί να σας περικυκλώσουν, πρέπει να κάνεις τον ανύπαρκτο. Να μη ρωτήσεις “ποιος είστε, το όνομά σας, την ταυτότητά σας”. Τίποτα. Όσο πιο ανύπαρκτος είσαι τόσο πιθανότερο είναι να τη γλιτώσεις. Φυσικά, αυτό δεν είναι καλό να το κάνεις. Εγώ δεν θα το έκανα – μάλλον -. Λέω απλώς τι πρέπει να κάνεις για να επιβιώσεις σε αυτό το καθεστώς που είμαστε αυτή τη στιγμή. Ένα καθεστώς που μπορούν να σου φορτώσουν κατηγορίες ακόμη και αν είσαι δημοσιογράφος, και μετά να λένε “λάθος κάναμε, δεν μας έδειξε την ταυτότητά του”. Αυτό όμως δείχνει πόσο εύκολα φορτώνουν κατηγορίες. Διότι, είτε τα έκανε, και άρα δικαίως φορτώνουν κατηγορίες, είτε δεν τα έκανε και τυχαία του φόρτωσαν κατηγορίες. Αυτό γίνεται όμως. Τυχαία φορτώνουν κατηγορίες σε κάποιους ανθρώπους», τονίζει.

Από την άλλη, η αστυνομία προτείνει κατηγορίες. Ο εισαγγελέας τις απονέμει. Ο Δημήτρης Χούλης υποστηρίζει ότι έτσι θα έπρεπε να γίνεται, αλλά με μία αστυνομία διαφανή, ειλικρινή και αμερόληπτη. «Ο εισαγγελέας που ασκεί εκείνη τη στιγμή την ποινική δίωξη, καλώς ή κακώς θα βασιστεί στα στοιχεία που έρχονται από την προανάκριση. Εκεί θεωρώ ότι δεν είναι δουλειά του εισαγγελέα να κρίνει το αν ο αστυνομικός του λέει ψέματα ή όχι. Αλλά όταν πάμε στην έδρα και αποδεικνύεται ότι ο αστυνομικός λέει ψέματα, που συμβαίνει πολύ συχνά, – όπως στην περίπτωση του Ινδαρέ – θα πρέπει μετά ο ίδιος ο εισαγγελέας – που εδώ έχουμε το πρόβλημα – να ασκήσει ποινική δίωξη στους αστυνομικούς που είπαν ψέματα. Σε αυτό το κομμάτι δεν έχουμε φτάσει. Στο να τιμωρούνται όσοι εν τέλει παρασέρνουν τους εισαγγελείς να ασκούν λάθος ποινικές διώξεις», εξηγεί.

«Ο μη έχων στολή, πληρώνει τα κόμπλεξ του έχοντος στολή»

Πριν 8 μήνες το δικαστήριο ανέβαλε τη δίκη σε δεύτερο βαθμό. Ο Δημήτρης Χούλης θεωρεί ότι δικαίως συνέβη αυτό, για να αποδειχθεί όντως η ενοχή ή η αθωότητα των δύο, μόνο που αυτό το σκεπτικό θα έπρεπε να είχε υιοθετηθεί στην πρώτη δίκη, και να μην προχωρήσει η έδρα σε καταδίκη χωρίς μάρτυρα κατηγορίας. «Ο λιμενικός πρέπει να έρθει. Να πει ότι έσκισαν τη βάρκα. Να τον ρωτήσουν αν οδηγούσαν. Αν πει ναι, να διακόψουμε και να επισημάνουμε ότι το αναφέρει πρώτη φορά. Αν πει όχι, να αθωωθούν. Δε γίνεται να μην εμφανιστεί πάλι. Είναι λιμενικός, έχει κλήση από την εισαγγελία, θα πρέπει να εμφανιστεί», αναφέρει.

Για δύο φορές όμως δεν εμφανίστηκε. Τα όργανα του κράτους παρόλο που ήταν υποχρεωμένοι να φέρουν τον λιμενικό, απέτυχαν σε αυτό, τόσο στο πρώτο δικαστήριο, όσο και στην Έφεση. «Εκεί πρέπει να πουν “ελάτε πάλι αύριο” και να έχουν φροντίσει να τον βρουν, όχι να λένε “ελάτε πάλι σε οκτώ μήνες”. Οι πρόσφυγες δε φταίνε. Δε ζήτησαν οι ίδιοι αναβολή. Και από τη στιγμή που υπάρχει ακόμη το τεκμήριο της αθωότητας, από τη στιγμή που ο ίδιος ο εισαγγελέας λέει “ναι δεν υπάρχουν στοιχεία εδώ πέρα”, θα έπρεπε να τους αφήσουν έξω μέχρι το δικαστήριο, όπως πρότεινε ο εισαγγελέας. Το δικαστήριο όμως δεν το έκανε διότι ήταν μία επίδειξη δύναμης σε όσους ενδιαφέρονταν για αυτούς τους δύο ανθρώπους», υποστηρίζει.

Οι δικαστές δεν κοιτούν μόνο τον φάκελο. Κοιτούν και γύρω γύρω. «Είναι πολύ συχνό να πληρώνουμε όλοι τα κόμπλεξ αυτού που έχει εξουσία. Εγώ δεν θα το περιορίσω μόνο στους δικαστές. Είναι πολύ συχνό να πληρώνει ο μη έχων στολή τα κόμπλεξ του έχοντος στολή. Δυστυχώς», συμπεραίνει ο Δημήτρης Χούλης.

Απαράδεκτη η αντιμετώπιση των Ζαχίρι και Ρασούλι, αλλά όχι πρωτοφανής

Από την ημέρα αναβολής της δίκης, ο Δημήτρης Χούλης έχει αναλάβει τουλάχιστον 20 παρόμοια δικαστήρια. «Όταν λέμε παρόμοια, εννοούμε υποθέσεις ανθρώπων που κατηγορούνται ότι οδήγησαν τη βάρκα ή το αυτοκίνητο. Τις περισσότερες φορές δεν το έχει κάνει. Άλλες φορές έχει αναγκαστεί να το κάνει, χωρίς να είναι ο διακινητής και το λέει και το δικαστήριο. Λένε δηλαδή ότι ναι, αποδείχθηκε ότι δεν ήθελε να οδηγήσει αλλά έπρεπε επειδή βρέθηκε σε αυτή τη κατάσταση, και κρίνει ανάλογα. Θεωρώ ότι σε αυτή την περίπτωση θα το κάναμε όλοι. Αν μας άφηναν στη μέση της θάλασσας και μας έλεγαν “ευθεία μπροστά σας είναι η Ελλάδα”, κάποιος από τους 20 θα οδηγούσε. Αυτός ο ένας, δεν είναι διακινητής. Είναι ξεκάθαρο. Τα προφίλ τους ποικίλουν. Ή θα είναι ένας νεαρός που θα ξέρει, ή θα είναι ένας οικογενειάρχης που θέλει να σώσει την οικογένειά του», αναφέρει.

Όσα δικαστήρια γίνονται στη Σάμο, στα οποία συμμετέχουν δικαστές από τη Σύρο, τα πράγματα πάνε πολύ καλά. Όπως εξηγεί ο Δημήτρης Χούλης, οι δικαστές βάζουν τα πράγματα στην πραγματική τους διάσταση, άλλους τους αθωώνουν λόγω αμφιβολιών, σε άλλους δίνουν μία ποινή μέχρι τρία χρόνια με αναστολή. «Όμως όταν είσαι στη Μυτιλήνη, ή στα Χανιά, είσαι ένοχος από πριν. Τα χρόνια είναι πάρα πολλά, δεν τη γλιτώνεις. Στα Χανιά είχαμε δίκη ενός Κούρδου από το PKK(εδώ το ρεπορτάζ του TPP), με επιστολές από το HDP, ο άνθρωπος ήταν αθώος. Δεν είχε καμία σχέση. Απλά ήταν σε ένα πλοίο με 150 άτομα και ήταν ο μόνος Τούρκος στο αμπάρι. Έφαγε 150 χρόνια επειδή ήταν ο μόνος Τούρκος, ενώ δεν είχε καμία σχέση», υπενθυμίζει.

Μετά την καταδίκη, ο αγώνας για δικαίωση – με βάρκα την ελπίδα – συνεχίζεται. Ο Ιμπραήμ, ο οποίος καταδικάστηκε το 2016, σήμερα, μετά από 6 χρόνια, μέσα από τη φυλακή, επικοινωνεί σε κάθε αλλαγή του κώδικα ποινικής δικονομίας με τον κ. Χούλη, ελπίζοντας ότι κάποιες από τις αλλαγές θα τον αφορούν. «Μου στέλνει κάθε αλλαγή που βρίσκει στο ίντερνετ και ρωτάει αν μπορεί να βοηθηθεί. Υπάρχει ελπίδα. Το ότι τους κλέβουν τόσα χρόνια από τη ζωή τους είναι κάτι άλλο. Αλλά εκείνοι συνεχίζουν να ελπίζουν, όχι για τη δικαίωση, αλλά για το ότι κάποτε θα βγουν. Μου έχει τύχει να τους λέω “πολύ καλή ποινή, σε δύο χρόνια θα είσαι έξω”. Μετά που κάθεσαι και το σκέφτεσαι μόνος σου το σπίτι, λες “τι λες ρε άνθρωπε; Τι δύο χρόνια; Και το λες για καλο;”».

Υπάρχουν και οι άλλες περιπτώσεις. Όπως η περίπτωση του Ακίφ Ρασούλι ο οποίος είναι σε πολύ άσχημη κατάσταση και είναι υπό στενή ψυχιατρική παρακολούθηση λαμβάνοντας βαριά ψυχιατρική αγωγή, σε σημείο, όπως είχε πει ο ίδιος στο TPP, να αντιμετωπίζει πρόβλημα με τη μνήμη του. Η ζωή μέσα στη φυλακή δεν είναι εύκολη. Ο Χάναντ, πρόσφυγας που για τους ίδιους λόγους καταδικάστηκε σε 142 χρόνια, είχε αναφέρει στον Δημήτρη Χούλη: «Εγώ δε βγαίνω από το κελί μου, διότι εδώ υπάρχουν πραγματικοί κακοποιοί. Έχει ανθρώπους που είχαν διαπράξει δολοφονίες».

 

Η δίκη των Αμίρ Ζαχίρι και Ακίφ Ρασούλι σε δεύτερο βαθμό πρόκειται να πραγματοποιηθεί στα δικαστήρια της Μυτιλήνης αύριο, με αριθμό πινακίου 7. Το TPP θα βρίσκεται στις δικαστικές αίθουσες για να καλύψει δημοσιογραφικά τη δίκη. Θα ακολουθήσει αναλυτικό δικαστικό ρεπορτάζ.