Δεν είναι αστείο

του Στέλιου Ανατολίτη

μέρος του αφιερώματος του TPP στη δίκη της Χρυσής Αυγής

Και το σκέφτηκα, πάλι. Όντως, ξέρω να κάνω κάτι καλά. Θα ζητήσω μόνο την υπομονή και την προσοχή σας.

Αν κάτι κάνει η κωμωδία, είναι να χειρίζεται τον λόγο με τέτοιο τρόπο, ώστε να ξεγελάει στιγμιαία το κοινό, να αποκρύπτει πράγματα και να εμφανίζει καταστασιακούς λαγούς μέσα από λεκτικά καπέλα (pun intended). Αν κάτι ξέρουμε να κάνουμε καλά οι κωμικοί, είναι να βλέπουμε πίσω από λέξεις, πράξεις και πυροτεχνήματα, να βλέπουμε το αστείο, να ξεχωρίζουμε το ψέμα και να αντιλαμβανόμαστε το ολικό σχέδιο πίσω από κάθε κίνηση του showman.

Να ξεκαθαρίσουμε κάτι: ο κωμικός μπορεί να προέρχεται από οποιονδήποτε πολιτικό χώρο. Όσο πιο στενές και ακραίες είναι οι κοινές αναφορές του με το πλήθος στο οποίο απευθύνεται, τόσο πιο πολύ μοιάζει με είδωλο. Ναι, υπάρχουν νεοναζί κωμικοί. Για μένα δεν είναι αστείοι. Δεν απευθύνονται όμως σε μένα.

Ένα αστείο συνήθως κλείνει με κρότο, με την τελική λέξη, τη γροθιά, το punchline αγγλιστί, το οποίο έρχεται σχεδόν πάντα με έκρηξη, ακυρώνει ή επιβεβαιώνει το πριν, δίνει νέες πληροφορίες στο κοινό, μετασχηματίζοντας το πλαίσιο του λόγου. Κι όλη η υπόθεση με τα ελαφρυντικά, μοιάζει πολύ με αστείο. Ξαφνικά η εικόνα του σκληρού καταρρίπτεται όσο ζητάνε με κλάματα κι οδυρμούς ευνοϊκότερη μεταχείριση. Κι εμείς γελάμε. Είναι όμως αστείο;

Όντως, αυτό έκαναν όλοι οι κατηγορούμενοι. Όλοι, ανεξαιρέτως. Σε μια δίκη που δεν τόλμησαν να πατήσουν το πόδι τους επί 5.5 χρόνια, βρέθηκαν να αιτούνται ατιμωρησία για τυφλούς πατέρες, ορφανά παιδιά, διπλούς γάμους, οικονομικές καταστροφές.

Σε μια τόσο δύσκολη δίκη, κουβαλήθηκαν σάπια είδωλα της ακροδεξιάς υπερηφάνειας, για να σκούξουν για λίγο ακόμη το σύνθημα «Είμαι Ναζί, δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα, αν θέλετε, εκτελέστε με». Μεταξύ μας, βλέποντας πόσο κλαίτε για τη φυλάκιση, αρκεί να σας ξαναδικάζουν και να σας ξαναφυλακίζουν κάθε έξι μήνες, είναι πολύ πιο διασκεδαστικό, από ονειρώξεις για ηρωποίηση, μέσω εκτελέσεων. Νιώθεις έτσι; Ότι είναι διασκεδαστικό να τους βλέπεις να κλαίνε; Είναι αστείο;

Θεωρώ πως δεν είναι. Ό,τι κάνουν, από την ώρα που ακούστηκε η φράση «η Χρυσή Αυγή αποτελεί εγκληματική οργάνωση», εξυπηρετεί έναν και μοναδικό σκοπό: τη συσπείρωση.

Είναι όλα τόσο σχεδιασμένα, που αν είσαι λίγο υποψιασμένος, αν λίγο σου αρέσει το σκάκι, θες να πας να δώσεις συγχαρητήρια.

Πρώτον, είναι όντως εφηβικές ονειρώξεις ηρωποίησης, κι ας έρχονται από το στόμα ογδοντάχρονων. Οι δηλώσεις αυτές δεν είναι τυχαίες. Ο Πλεύρης μπήκε σε ποινικό δικαστήριο δημοκρατικής (insert smirk) χώρας και βροντοφώναξε «Είμαστε Ναζί». Φώναξε «εκτελέστε με» δυνατά, το χουντικό σάψαλο, λες και συμβαίνει αυτό κάπου στην Ελλάδα.

Η εικόνα του δειλού φασίστα, αυτού που κλαίει στο άκουσμα της ποινής του, είναι μια κατασκευασμένη εικόνα, ένα αστείο, ένας καταστασιακός λαγός που βγαίνει από το λεκτικό καπέλο των νεοναζί. Κάνει μπαμ, σου ακυρώνει την εικόνα του γενναίου, του ατρόμητου φασίστα. «Είναι δειλοί, χα χα, κλείσιμο ματιού, τους ξέρουμε, πάντα έτσι κάνουν, κερδάμε αδέρφια». Η εικόνα αυτή είναι επίπλαστη, κι είναι εκεί επίτηδες. Για να χαρούμε. Για να νιώσουμε ανώτεροι. Γιατί είναι καλοί στο σκάκι. Δεν τους νοιάζει τι νομίζεις εσύ γι’ αυτούς. Τους νοιάζει να μιλήσουν σε όσους έμειναν έξω. Σε όσους δέχτηκαν το χτύπημα και έχουν ανάγκη από συσπείρωση. Ταυτόχρονα με την απολογία τους, απευθύνονται σε όσους απέμειναν, και κάνουν μια ηχηρή δήλωση: «έχουμε παιδιά, μαγαζιά, γονείς που γερνάνε, οικονομικές ανησυχίες, είμαστε κι εμείς άνθρωποι σαν εσάς». Αν εγώ βγω και πω τα παραπάνω λόγια σε παράσταση, και τα χειριστώ όπως θέλω, θα πάρω γέλιο. Αν βγει και τα πει νεοναζί κωμικός, θα πάρει κόσμο έτοιμο για πόλεμο. Είναι άνθρωποι, όπως όλοι μας. Το νεοναζί προέκυψε μωρέ, ήρθε μια κακή στιγμή. Δεν ήταν ποτέ στον πυρήνα της ύπαρξής τους. Δεν το υπολόγιζαν, καν. Δεν ασχολήθηκαν και ποτέ με αυτό. Απλώς, να, έτυχε, ενώ ο πατέρας τους γερνούσε, να μαχαιρώνουν κόσμο. Στιγμιαία, καταλαβαίνετε.

Αυτό το σόου που βλέπετε, αυτή η σουρεαλιστική κωμωδία, δεν είναι τίποτε παρά το τελευταίο πιόνι στον χάρτη. Δεν τους νοιάζει πραγματικά η φυλακή. Δεν φοβούνται κάτι. Δεν κλαίνε. Μας κοροϊδεύουν, για να κερδίσουν έδαφος. Συσπειρώνουν τους δικούς τους. Να μη διαλυθούν. Να κάνουν υπομονή. Ο Κασιδιάρης μπορεί να κάνει τη δουλειά και όταν αποφυλακιστεί, όταν κανείς δεν θα θυμάται τις φωτογραφίες του με τσεκούρ…ώπα λάθος, τα βίντεό του, που δέρνει δημοσιογράφους. Αν κάτι πρέπει να γίνει άμεσα, είναι να στερηθούν τα πολιτικά τους δικαιώματα, για πάντα. Κανένα εκλέγειν και κανένα εκλέγεσθαι. Δεν είναι αστείο.

Αν νιώθεις χαρούμενος, δικαιωμένος, ελαφρύτερος, επειδή ο νεοναζί έκλαψε δημόσια, λυπάμαι, αλλά σε χειρίζονται. Είναι μικρό το τίμημα: κλάμα για αναστολή. Θα το έκανα κι εγώ, με κλειστά μάτια. Φανταστείτε μόνο το παρακάτω.

Το 2049, ο Τάσος πανηγυρίζει από το σαλόνι του σπιτιού του. Έγιναν δύο πράγματα σήμερα, πέρασε τις Αρχές Φιλοσοφίας, το πρώτο του μάθημα στη σχολή, τρελάθηκε, πήρε άριστα εννιά, πόσο ήθελε να εντρυφήσει στον Αριστοτέλη κι όλους τους αρχαίους. Τα χρωστούσε όλα στον κύριο Ηλία, στον τέταρτο, που του έδινε να διαβάζει βιβλία, όταν ήταν μικρός.

Αυτός του έμαθε τα πάντα, οι γονείς του αδιαφορούσαν για την Ελλάδα, ήταν λίγο περίεργοι. Γι’ αυτό σήμερα χαίρεται περισσότερο, γιατί ο κύριος Ηλίας, έγινε πρόεδρος του μεγαλύτερου δεξιού κόμματος της Ελλάδας, το γνωστό σε όλους «Λευκό Περιστέρι». Συμβολίζει την ελευθερία της πατρίδος, το περιστέρι, τη σύνδεση με τον Νώε και τη χριστιανική πίστη. Ο κυρ-Ηλίας ξέρει από ελευθερία, τον φυλάκισαν όταν ήταν μικρός, έχει περάσει δύσκολα. Του αξίζει η νέα θέση.

Άντε και πρωθυπουργός, κύριε Κασιδιάρη.

Είναι αστείο;

Αν κάτι ξέρω να κάνω καλά, ως κωμικός, είναι να βλέπω και να αξιολογώ το αστείο. Και πιστέψτε με, όσο κι αν γελάμε ή ζητωκραυγάζουμε στην εικόνα ενός νεοναζί να κλαίει για την ποινή του, δεν υπάρχει τίποτε αστείο εκεί. Υπάρχει καλομελετημένο σχέδιο.

Ο αγώνας συνεχίζεται.