συνέντευξη στους Θάνο Καμήλαλη και Κωνσταντίνο Πουλή

Το σχέδιο νόμου που παρουσιάστηκε στους εργαζόμενους του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ) ξεσήκωσε άμεσα έντονες αντιδράσεις, με τον Σύλλογο των Εργαζομένων στο ΚΕΘΕΑ να εκδίδει ανακοίνωση, καταγράφοντας τις δραστικές αλλαγές. Όπως καταγγέλλεται, αυτό το προσχέδιο, 100 σελίδων και δεκάδων άρθρων:

  • Συρρικνώνει θεραπευτικά και επιστημονικά το ΚΕΘΕΑ, μειώνοντας κατά το ένα τρίτο τις μονάδες πρώτης γραμμής μέσω συγχωνεύσεων ενώ ενισχύει τη γραφειοκρατία και τον συγκεντρωτισμό, διογκώνοντας τις κεντρικές και διοικητικές του υπηρεσίες.
  • Εξαφανίζει τις Θεραπευτικές Κοινότητες, και καταργεί τις επωνυμίες των προγραμμάτων απεξάρτησης που είναι η ταυτότητα του ΚΕΘΕΑ την ώρα που ο οργανισμός προεδρεύει στην Ευρωπαϊκή και αντιπροεδρεύει στην Παγκόσμια Ομοσπονδία Θεραπευτικών Κοινοτήτων.
  • Δεν παρέχει καμία αιτιολόγηση ή τεκμηρίωση για τη σκοπιμότητα, τα κριτήρια και τη στόχευση των αλλαγών και πώς αυτές υπηρετούν τη Δημόσια Υγεία.
  • Μετατρέπει το  ΔΣ του ΚΕΘΕΑ από άμισθο σε έμμισθο, σφραγίζοντας τη μετάβαση από ένα αιρετό συμβούλιο εθελοντών σε ένα κομματικά ελεγχόμενο συμβούλιο το οποίο θα επιβαρύνει οικονομικά τον οργανισμό, σε αντίθεση με τις δηλώσεις σε όλους τους τόνους που θυμόμαστε την περίοδο της ΠΝΠ.
  • Καταργεί όλα τα συλλογικά όργανα που είχε το ΚΕΘΕΑ, εκτός από τη Γενική του Συνέλευση την οποία διατηρεί σε διακοσμητικό ρόλο και συγκεντρώνει όλες τις εξουσίες στο διορισμένο από την εκάστοτε κυβέρνηση ΔΣ, ενάντια στις διακηρύξεις της κυβέρνησης και του ίδιου του ΔΣ.
  • Καταρτίζει έναν κανονισμό εργασίας με πειθαρχικό και τιμωρητικό χαρακτήρα καταργώντας τις ισχύουσες συλλογικές συμβάσεις εργασίας και τις ελεύθερες διαπραγματεύσεις.

Υπενθυμίζεται ότι δεν είναι η πρώτη φορά που η κυβέρνηση Μητσοτάκη επιχειρεί δραστικές αλλαγές στο ΚΕΘΕΑ. Το 2019, με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, κατήργησε ουσιαστικά το αυτοδιοίκητο του Οργανισμού, επιβάλλοντας μία κομματικά διορισμένη Διοίκηση και προκαλώντας μάλιστα, όπως καταγγέλλεται, σοβαρά προβλήματα έκτοτε στον τρόπο λειτουργίας.

Μιλώντας στο ραδιόφωνο του ΤPP, ο Πρόεδρος των Εργαζομένων του ΚΕΘΕΑ, Δημήτρης Κολοκάθης, εξήγησε ότι «είναι ένα προσχέδιο το οποίο κατατέθηκε μετά από την δουλειά που έκανε επί 1,5 χρόνο μία ομάδα εργασίας που είχε οριστεί από το Δ.Σ. του ΚΕΘΕΑ και στο οποίο συμμετείχαν ένας εκπρόσωπος του Υπουργείου Υγείας και ένας εκπρόσωπος του Υπουργείου Εσωτερικών. Κατέθεσαν ένα προσχέδιο νόμου για διαβούλευση 10 μέρες εντός του Οργανισμού, για να το προωθήσει μετά στο Υπουργείο, για να πάρει το δρόμο της νομοθετικής διαδικασίας. Αυτό είναι ένα κείμενο 100 σελίδων, 95 άρθρων, το οποίο ξεκινάει από τους σκοπούς και τους στόχους και την έδρα του Οργανισμού και καταλήγει μέχρι στον ιστορικό κανονισμό λειτουργίας, τις Επιτροπές Δεοντολογίας κλπ. Είναι σαν να διαλύεται κάτι, ένα παιχνίδι lego  και ξανασυναρμολογείται σε άλλο σχήμα».

Μάλιστα, το σχέδιο νόμο παραδόθηκε στους εργαζόμενους χωρίς «κανένα σκεπτικό», όπως υποστηρίζει ο κ.Κολοκάθης. «Πραγματικά δεν ξέρω. Ήταν ένα σοκ για μας. Πιστεύω ότι ήταν ένα πόνημα το οποίο δηλώνει καταρχάς ότι δεν γνωρίζει σε βάθος τον οργανισμό και τη δουλειά που κάνει. Αλλιώς δεν θα μπορούσε να επιλέξει κάτι τέτοιο για να διαμορφώσει τον οργανισμό. Δηλαδή για ποιο λόγο να αυξήσεις τις διοικητικές υπηρεσίες και να μειώσεις τις υπηρεσίες πρώτης γραμμής. Δεν υπάρχει κάποιος λόγος γι’ αυτό».

Κατήγγειλε στη συνέχεια ότι «μειώνεται ο αριθμός των μονάδων θεραπείας, των κλινικών μονάδων μειώνεται κατά το 1/3. Γίνονται δηλαδή συγχωνεύσεις δηλαδή μονάδων. Ταυτόχρονα αυξάνονται κατά 50% τα τμήματα στις κεντρικές υπηρεσίες, τα τμήματα Διοίκησης» ενώ στη συνέχεια, ανέφερε ως παράδειγμα την Αθήνα, εξηγώντας ότι «συγχωνεύονται όλες οι Υπηρεσίες που αφορούν σε εφήβους σε μία Υποδιεύθυνση. Ο,τιδήποτε δηλαδή υπήρχε για τους έφηβους συγχωνεύεται. Για τους έφηβους τώρα υπήρχαν προγράμματα τα οποία ασχολούνται με αυτούς οι οποίοι κάνουν επικίνδυνη χρήση, όπως ηρωίνη ας πούμε. Προγράμματα γι’ αυτούς που είναι βαριά εξαρτημένοι από το χασίς. Προγράμματα έγκυρης παρέμβασης γι’ αυτούς που δεν έχουν βαριά εξάρτηση, ωστόσο πειραματίζονται και είναι σε μια πρώτη επαφή και προγράμματα γι’ αυτούς που είναι εξαρτημένοι από το διαδίκτυο και ταυτόχρονα προγράμματα επίσης πρόληψης στην κοινότητα για παιδιά για εφήβους οι οποίοι βρίσκονται σε ένα καθεστώς επικινδυνότητας, ούτως ώστε να ακολουθήσουν έναν δρόμο προς την εξάρτηση ή προς παρεκκλίνουσες συμπεριφορές. Όλα αυτά τώρα που ήταν ξεχωριστά τμήματα με ξεχωριστή δουλειά το καθένα συγχωνεύονται σε ένα. Καταλαβαίνετε ότι υπάρχουν πολλών ειδών ερωτηματικά. Ένα παράδειγμα είναι αυτό. Πώς μπορείς να βάλεις χρήστες βαριών ναρκωτικών ουσιών με ανθρώπους οι οποίοι έχουν πρόβλημα με το διαδίκτυο αλλά δεν κάνουν χρήση; Πώς μπορείς να τους βάλεις όλους αυτούς μαζί με την έγκυρη παρέμβαση και την πρόληψη στην κοινότητα; Ποιος θα τα κάνει όλα αυτά;»

Συνέχισε παρομοιάζοντας τη συγχώνευση μονάδων με τη συγχώνευση κλινικών σε ένα νοσοκομείο. «Είναι σαν να συγχωνεύουμε κλινικές νοσοκομείων σε μία. Σαν να πάρεις το Καρδιολογικό, το Ρευματολογικό και το Ορθοπεδικό και να πεις ότι είναι μια κλινική αλλά οι γιατροί θα κάνουν ο καθένας τη δουλειά του. Δεν μειώνεται ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων που θα εργάζονται, Αυτό όμως που θα συμβεί είναι ότι: Φανταστείτε ότι η κάθε δομή από αυτές είχε μια δικιά της λογική, είχε δικές τις τεχνικές, ένα δικό της πλαίσιο το οποίο εργαζόταν σε ανθρώπους, σε εξαρτημένους ή με αυτούς που εξυπηρετούσαν εν πάση περιπτώσει. Αυτά ήταν διαμορφωμένα μέσα από δεκαετίες εμπειρίας και κλινικής δουλειάς και εκπαίδευσης κλπ. Όταν αυτό το βάζεις υπό την επιστημονική εποπτεία για παράδειγμα ενός μόνο ανθρώπου, τότε είναι προφανές ότι αυτό σιγά σιγά θα γίνει ένα ενιαίο πράγμα γιατί δεν μπορεί κάποιος ας πούμε να εποπτεύει τόσο διαφορετικού είδους δραστηριότητες, με ιδιαιτερότητες και σε άλλο πληθυσμό. Αυτό αναγκαστικά θα συρρικνωθεί».

«Δεν υπάρχει πουθενά στο κείμενο ο όρος “Θεραπευτική Κοινότητα”»

Ειδική αναφορά κάνει στις «θεραπευτικές κοινότητες» του ΚΕΘΕΑ και στο γεγονός ότι ο σχετικός όρος δεν υπάρχει πουθενά στο ογκώδες κείμενο. «Το ΚΕΘΕΑ όπως ξέρετε ήταν βασισμένο σε μία μέθοδο απεξάρτησης που βασιζόταν στη θεραπευτική κοινότητα για εξαρτημένα άτομα. Η λέξη αυτή ως μονάδα και ως λέξη ακόμα είναι εξαφανισμένη από το προσχέδιο. Δεν υπάρχει πουθενά».

Εξηγώντας στο τι ακριβώς είναι οι θεραπευτικές κοινότητες του ΚΕΘΕΑ, απαντάει:

«Η κοινότητα είναι μια μέθοδος να σας το πω έτσι που έρχεται από πολύ μακριά. Έρχεται από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά. Ήταν μία μέθοδος η οποία ξεκίνησε ταυτόχρονα από το κίνημα για την ανανέωση της ψυχιατρικής και μετά με τους εξαρτημένους και βασίζεται σε πολύ συγκεκριμένα πράγματα. Το κύριο πράγμα στο οποίο βασίζεται είναι ότι άνθρωποι οι οποίοι έχουν το ίδιο πρόβλημα μαζεύονται σε μικρές ομάδες και με την καθοδήγηση ή με τη δουλειά που γίνεται με τους θεραπευτές τους, ακολουθούν μια κοινή πορεία για την έξοδο από την κρίση που έχουνε. Είναι μια δημοκρατική οργάνωση. Έχουν πάρει στοιχεία και από τους “Ανώνυμους Αλκοολικούς” και γενικώς είναι ένα σχήμα αυτή τη στιγμή το οποίο αριθμεί γύρω στις 5.500 μονάδες στον κόσμο. Έχουν γίνει άπειρες μελέτες και είναι ένα τελείως επιστημονικά αποδεδειγμένο ως καλή πρακτική σχήμα για την αντιμετώπιση της εξάρτησης. Ανάμεσα σε άλλα βέβαια. Αυτό λοιπόν εδώ καταλύεται. Καταλύεται και οργανωτικά γιατί έχει μια οργανωτική δομή η κοινότητα και καταλύεται επίσης δια της απουσίας του. Δεν υπάρχει πουθενά στο προσχέδιο μονάδα “θεραπευτική κοινότητα” ή μέθοδος “θεραπευτική κοινότητα”. Έχουν αντικατασταθεί με “διευθύνσεις κλινικών εφαρμογών”, με ξενώνες και με σωματική αποτοξίνωση».

Στο κείμενο υπάρχουν αναφορές σε «Μονάδες Θεραπείας, ωστόσο όπως σημειώνει ο Πρόεδρος του Συλλόγου Εργαζομένων «δεν μας έχουν κοινοποιηθεί ούτε οι περιγραφές του τι θα κάνει το κάθε τμήμα έτσι όπως το έχουνε φτιάξει. Εντάξει δεν έχουν θεραπευτικές κοινότητες, έχουν κυρίως μονάδες θεραπείας όπως τις λένε. Τι ακριβώς θα κάνουν αυτές; Μας είπαν θα μας το πούνε μετά. Τι προδιαγραφές θα έχουν…». Προσθέτει ότι «το διοικητικό κομμάτι στο ΚΕΘΕΑ προέκυψε μέσα από την εφαρμογή ενός συγκεκριμένου πλαισίου. Δεν μπορεί να έχεις ένα κοινοτικό δημοκρατικό πλαίσιο και να έχεις ένα σύστημα ας πούμε ιεραρχικό και αυταρχικό που θυμίζει το ΙΚΑ του 60΄. Αυτά τα δύο πράγματα δεν γίνονται μαζί. Δεν είναι απλώς ένα οργανωτικό πλαίσιο. Οποιαδήποτε οργανωτική παρέμβαση παρεμβαίνει προφανώς και στη φιλοσοφία και στη λειτουργεία και στην επιστημονική πρακτική στο πεδίο».

«Το ΚΕΘΕΑ έχει βαλτώσει με το νέο μοντέλο, ό,τι γίνεται είναι από το πάθος των εργαζόμενων»

«Δεν θα έπρεπε να αξιολογήσει τις υπηρεσίες πριν προτείνει τον ανασχεδιασμό τους;» αναρωτιέται ο κ.Κολοκάθης. «Δεν έχει προκύψει κάποια αξιολόγηση υπηρεσιών. Παρότι ο κύριος Κικίλιας έλεγε στη Βουλή κατά τη συζήτηση για την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, δεν ξέρω αν θυμάστε, ότι θα ζητήσει να αξιολογηθούν οι υπηρεσίες του ΚΕΘΕΑ και να βρεθεί μαζί με διάλογο και με τα άλλα κόμματα κλπ ο καλύτερος τρόπος να λειτουργήσει. Και το είχε ζητήσει από τον εθνικό συντονιστή. Δεν έγινε τίποτα. Δεν υπάρχει καμία αξιολόγηση υπηρεσιών πάνω στην οποία να βασίζεται. Ποιες είναι οι προδιαγραφές; Δεν υπάρχει τίποτα. Όταν έρχεται κάποιος και παίρνει έναν οργανισμό επιτυχημένο, με τα στραβά του με τα καλά του, αλλά επιτυχημένο. Δεν μπορεί να πει κανείς ότι ήταν αποτυχημένο το ΚΕΘΕΑ και το διαλύει στα εξ’ων συνετέθη, ε δεν θα έπρεπε τουλάχιστον να μας πει και για ποιο λόγο το κάνει;»

Συνεχίζει καταγγέλοντας ότι «απ’ όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμός επιστολών που έχουν κατατεθεί στο Διοικητικό Συμβούλιο, τα οποία απορρίπτουν εν τω συνόλω του όλο το προσχέδιο». Κάνει λόγο για 180 με 200 επιστολές με αντιδράσεις που έχουν κατατεθεί και καλεί το Δ.Σ. να τις δώσει στη δημοσιότητα.

Τονίζει επίσης, ότι με το νέο μοντέλο διοίκησης, από το 2019 «το ΚΕΘΕΑ έχει βαλτώσει, έχει τελματώσει. Ο οργανισμός καθηλώθηκε, διότι περίμεναν όλοι το τι θα γίνει από αυτήν την ομάδα, η οποία θα τα άλλαζε όλα και μέχρι να τα αλλάξει όλα καταλαβαίνετε ότι όταν βγαίνεις και λες σε έναν Οργανισμό, ότι εγώ δουλεύω για να τα αλλάξω όλα, καταλαβαίνετε πάρα πολύ καλά ότι όλο το μεσοδιάστημα όλοι οι άνθρωποι αναρωτιούνται πού θα δουλεύουν, πώς θα δουλεύουν με ποιο αντικείμενο, με ποια μέθοδο και αυτό καταλήγει στον να τελματωθεί η δουλειά. Όποια δουλειά γίνεται, γίνεται και το λέω κυριολεκτικά, από το πάθος που έχουν οι εργαζόμενοι για την δουλειά. Οι εργαζόμενοι έχουν κρατήσει το ΚΕΘΕΑ όρθιο, όσο έχει μείνει και αυτή τη στιγμή ξηλώνεται και αυτό που έχει μείνει».

Εν τέλει, σημειώνει, «συγκρούονται στο ΚΕΘΕΑ δύο διαφορετικές λογικές. Το ΚΕΘΕΑ αναπτύχθηκε στην λογική της αποκέντρωσης. Το ΚΕΘΕΑ έχει αναπτυχθεί στη λογική που να έχει κατά τόπους αυτόνομα συστήματα θεραπείας, αυτόνομα προγράμματα. Εδώ τα μαζεύουν όλα και τα πάνε στο κέντρο. Δηλαδή σε μία εποχή όπου, όχι μόνο με την πανδημία κλπ, που όλα τα συστήματα Υγείας μελετάται ότι πρέπει να κατέβουν προς την κοινωνία, προς την κοινότητα, να διασπαρούν, να μην είναι υδροκέφαλα, έρχονται τώρα σε έναν οργανισμό ο οποίος δεν ήταν υδροκέφαλος, είχε δηλαδή περιφερειακή ανάπτυξη πιο πολύ οριζόντια, να τον κάνουν πυραμιδικό και υδροκέφαλο. Δεν υπάρχει τίποτα που να είναι σύγχρονο σ’ αυτό το πράγμα. Τίποτα που να απαντάει στις πραγματικές ανάγκες είτε της κοινωνίας, είτε των εργαζομένων, είτε των εξυπηρετούμενων, των εξαρτημένων».