Have you been to Samos? Κατάρρευση διαδικασιών, παρανομίες σε κάθε διαδικασία και χάος

της Ηλέκτρας Ζώη

Σε μια άλλη χαρακτηριστική στιγμή της προηγούμενης θητείας του, ο πρωθυπουργός, απαντούσε με απρόσμενο ύφος στην Ολλανδή δημοσιογράφο που τον κατηγορούσε ευθέως για το συνεχιζόμενο έγκλημα των επαναπροωθήσεων μεταναστών στα ελληνικά σύνορα https://thepressproject.gr/o-mitsotakis-ta-echase-entelos-charaktirise-tin-alitheia-prosvoli-leei-i-dimosiografos-pou-rotise-gia-pushbacks/. Στην απάντησή του -που έγινε διάσημη από τη φράση HaveyoubeentoSamos-υποστήριξε τα εξής: ‘Αν πάτε στη Σάμο, θα δείτε ένα αψεγάδιαστο καμπ, με άψογες υποδομές, χτισμένο με χρήματα της ΕΕ, με καθαριότητα στις εγκαταστάσεις, με παιδική χαρά για να παίζουν τα παιδιά, καμία σχέση με το παρελθόν. Αυτή είναι η πολιτική μας και δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να μας κατηγορήσει για απάνθρωπη συμπεριφορά’.

Δυο-τρεις μέρες αργότερα, κυκλοφόρησε μια επιστολή από την Ανοιχτή Συνέλευση Σάμου προς τον πρωθυπουργό https://thepressproject.gr/eseis-se-poia-samo-echete-paei-kyrie-prothypourge/. Η επιστολή υπενθύμιζε ότι το δήθεν αψεγάδιαστο καμπ δεν ήταν η απόδειξη ότι η κυβέρνηση φέρεται με ανθρωπισμό ή δεν κάνει εγκλήματα στα σύνορα αλλά το αντίθετο: ήταν η απόδειξη ότι τα εγκλήματα στα σύνορα είναι ο λόγος που το καμπ ήταν άδειο και που η παιδική χαρά δεν είχε ούτε ένα παιδάκι να παίζει -πολύ απλά γιατί τα παιδιά, όπως κι οι γονείς τους, ξυλοκοπούνταν, ληστεύονταν, απαγάγονταν και πετιόντουσαν τη νύχτα στη θάλασσα από κουκουλοφόρους του λιμενικού.

Ας αφήσουμε όμως αυτή την αφήγηση εδώ κι ας περιγράψουμε μια εικόνα από τι συμβαίνει σήμερα, την ίδια στιγμή που γράφεται το κείμενο, μέσα στο αψεγάδιαστο καμπ της Σάμου.

Από τα τέλη Ιουλίου και μετά, το σύστημα των καταγραφών της Υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής άρχισε να καταρρέει. Αιτία, η παντελής ανετοιμότητα μπροστά σε μία ξαφνική άνοδο των αφίξεων. Από 2-3 δεκάδες ανθρώπους που έφτασαν στη Σάμο τον Ιούνιο, τα τέλη Ιούλιου οι αφίξεις ξεπέρασαν τις 200. Αποτέλεσμα αυτής της αρχικής μικρής αύξησης, ήταν ένα δυσανάλογα μεγάλο χάος στο σύστημα καταγραφών. Ένα σύστημα που προετοιμαζόταν χρόνια με πανηγυρικές εξαγγελίες κι ατέλειωτα κονδύλια πρόλαβε σε δύο βδομάδες κιόλας να αφήσει δεκάδες ανθρώπους ακατάγραφους. Σαν να μην έφτανε αυτό, τον Αύγουστο οι αφίξεις ξεπέρασαν τις 1200. Ο Σεπτέμβριος που έχει ήδη πάνω από 1800 αφίξεις, βρίσκει τον αριθμό των ακατάγραφων στους πάνω από 2000 -αφού δεν έχουν ακόμα καταγραφεί άνθρωποι που έφτασαν αρχές Αυγούστου. Κι όσοι καταγράφονται, καταγράφονται στα όρια (ή εκτός ορίων) των προβλεπόμενων διαδικασιών δημιουργώντας συχνά ανυπέρβλητα εμπόδια στην υπηρεσία ασύλου. Σε αντίθεση με τον πρωθυπουργό, δεν επικαλούμαστε κάποια αδιευκρίνιστη πληροφόρηση που έχουμε αλλά τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου και του καμπ.

Αποτέλεσμα με τη σειρά του της κατάρρευσης του συστήματος καταγραφών σε ένα καμπ με αψεγάδιαστες υποδομές, είναι -όπως μεταφέρουν υπάλληλοι- το να υπάρχουν εργαζόμενοι κι εργαζόμενες που δεν ξέρουν ποιον πρέπει να καταγράψουν, ποιος ή ποια πρέπει να πάρει προτεραιότητα λόγω προβλήματος υγείας ή να το να κυκλοφορούν μετανάστες και μετανάστριες χωρίς να ξέρουν ποια πόρτα να χτυπήσουν ή για ποιον λόγο περιμένουν στον χώρο των καταγραφών, πολλές φορές για πάνω από 10 ώρες. Διερμηνείς ανεπαρκείς σε αριθμό παρότι η σύμβαση έχει υπογραφεί εδώ και μήνες. Αποτέλεσμα επίσης είναι να κρατούνται με απαγόρευση εξόδου από το καμπ άνθρωποι ακατάγραφοι παρότι έχουν παρέλθει οι 25 μέρες, το οποίο είναι το ανώτατο επιτρεπτό όριο κράτησης, σύμφωνα με τον νόμο. Σε πολλές περιπτώσεις, οι αρχές δεν γνωρίζουν σε ποιο σημείο διαμένουν αυτοί οι άνθρωποι, ούτε ποιος είναι ο ακριβής αριθμός τους. Συμβαίνει ασυνόδευτα ανήλικα να μην έχουν εντοπιστεί από τον πρώτο υποτυπώδη έλεγχο και να βρίσκονται σε χώρο προσωρινής κράτησης με ενήλικους, γεγονός απαράδεκτο και παράνομο. Πολύ συχνά άνθρωποι περιμένουν στον ήλιο για να καταγραφούν χωρίς να τους έχει δοθεί καθόλου ενημέρωση και καθόλου νερό ή φαγητό όλη την ημέρα.

Όμως, δεν είναι μόνο το σύστημα καταγραφών αυτό που έχει καταρρεύσει αλλά ολόκληρη η υπηρεσία υποδοχής. Μία υπηρεσία που διέπεται από τους ίδιους εργασιακούς νόμους που ισχύουν σε όλη την επικράτεια, σημειώνει ατέλειωτες ώρες απλήρωτων υπερωριών σε αδιανόητες συνθήκες υγιεινής. Σε αντίθεση με τον πρωθυπουργό που επικαλείται κάποιες δήθεν πληροφορίες για να στοχοποιήσει μετανάστες, εμείς μαθαίνουμε ότι αρκεί κάποιος να συγκρίνει το βιβλίο εισόδου με τα δηλωμένα ωράρια στα σχετικά συστήματα του Υπουργείου Εργασίας για να καταλάβει το μέγεθος της παρανομίας.

Μιλήσαμε για συνθήκες υγιεινής. Ναι, γιατρός μόνιμος δεν υπάρχει στο καμπ, εδώ και χρόνια και σίγουρα ο γιατρός που έρχεται ενίοτε με αποστολές δεν επαρκεί για έναν πληθυσμό που σύμφωνα με τα τοπικά μέσα έχει ξεπεράσει τους 3000 ανθρώπους. Δεν υπάρχουν και φάρμακα, ενώ η πρόσβαση στο νοσοκομείο της Σάμου, το οποίο έχει κατηγορηθεί για άρνηση πρόσβασης σε μετανάστες https://thepressproject.gr/to-kathestos-apartchaint-ke-i-ellipsi-parapebtikou-kostisan-ti-zoi-ston-samiouel/ είναι τραγικά κατώτερη των αναγκών.

Τα προβλήματα της παροχής φαγητού, πόσιμου νερού, τρεχούμενου νερού και φαρμάκων, ρούχων και παπουτσιών (οι άνθρωποι παραμένουν για μέρες με τα βρεγμένα ρούχα, όπως βγήκαν από τη βάρκα) δεν είναι μόνο προβλήματα αλλά εξόφθαλμη παρανομία και μία ακόμα απάνθρωπη παρέκκλιση από το ενωσιακό δίκαιο, το οποίο προϋποθέτει ρητά κάποια μίνιμουμ στάνταρντ υλικής διαβίωσης μέσα στα καμπ ανά την Ευρώπη.

Έτσι, αφήσαμε το χειρότερο για τελευταίο: από την αρχή της λειτουργίας του -Σεπτέμβριος του 2021- το αψεγάδιαστο καμπ της Σάμου με τις άψογες υποδομές, αντιμετώπιζε προβλήματα υδροδότησης. Η παροχή -μη πόσιμου- νερού περιορίζονταν στις λίγες ώρες την ημέρα. Όμως, από τον φετινό Αύγουστο και μετά η παροχή έχει μειωθεί στο ελάχιστο ενώ εργαζόμενοι και μετανάστριες καταγγέλλουν ότι τις τελευταίες μέρες το νερό έχει κοπεί ολοκληρωτικά. Τουαλέτες που χρησιμοποιούνται καθημερινά από χιλιάδες ανθρώπους δεν έχουν νερό όχι μόνο για να καθαριστούν αλλά ούτε για το καζανάκι. Αυτές, δεν είναι κάποιες δήθεν πληροφορίες. Μπορεί κάποιος ή κάποια δημοσιογράφος να επισκεφτεί το κέντρο ή να μιλήσει με υπάλληλους της πρώτης υποδοχής και να το επιβεβαιώσει.

Μετά από αυτό το διάλειμμα από τον πλανήτη-του-ρεαλισμού (φράση που ανέφερε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός πριν ξεκινήσει την ανήθικη επίθεση στους μετανάστες για τις φωτιές στον Έβρο), επιστρέφουμε στην αρχική αφήγηση κι αναρωτιόμαστε: Τι μεσολάβησε και το αποκαλούμενο από τον πρωθυπουργό αψεγάδιαστο καμπ κατάντησε να είναι κέντρο παρανομίας, απανθρωπιάς κι ολοκληρωτικής διοικητής κατάρρευσης; Η απάντηση είναι ότι μεσολάβησε ένα βίντεο στους NewYorkTimesκι ένα άνευ προηγουμένου ναυάγιο-έγκλημα στην Πύλο, που και τα δύο ανέδειξαν τη δολοφονική τακτική της Ελλάδας στα σύνορα. Κι η διαφαινόμενη πίεση της ΕΕ προς την Ελλάδα να σταματήσει (για πόσο, μένει να φανεί) το μαζικό και διαρκές έγκλημα των επαναπροωθήσεων. Σαν αποτέλεσμα οι αφίξεις αυξήθηκαν και φάνηκε κι εδώ η γύμνια της επιτελικότητας, που τελικά για το μόνο που είναι εξαιρετικά ικανή είναι να δολοφονεί άνδρες, γυναίκες και παιδιά στα σύνορα και βέβαια όχι μόνο εκεί. Κι αυτό μόνο αν το ανέχεται και το συγκαλύπτει η ισόποσα υπεύθυνη για τα εγκλήματα αυτά ΕΕ.

Άλλωστε η υψηλόβαθμη απεσταλμένη της Κομισιόν ΕΕ στη Σάμο, τη μέρα των εγκαινίων του αψεγάδιαστου καμπ δήλωνε: ‘Το νέο κέντρο στη Σάμο που εγκαινιάσαμε σήμερα είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα μιας τέτοιας νέας Ευρωπαϊκής προσέγγισης, καθώς επιβεβαιώνει την υπόσχεση για μία καλύτερη, ελεγχόμενη διαχείριση του μεταναστευτικού’.