του Δημήτρη Τσίρκα

Τις τελευταίες δεκαετίες, εν μέσω διαδοχικών κρίσεων, ο καπιταλισμός στη Δύση μεταπηδά από τη λογική της κερδοφορίας σε εκείνη της προσοδοφορίας. Αντί για μεγάλες ιδιωτικές επενδύσεις που και ρίσκο έχουν και αποδίδουν προοδευτικά όλο και λιγότερα κέρδη σε σχέση με τον όγκο τους (πτώση του ποσοστού κέρδους), το κεφάλαιο επικεντρώνει στην αρπαγή των κοινών και των δημόσιων αγαθών. Εδώ δεν υπάρχει ρίσκο αφού πρόκειται για απολύτως απαραίτητα αγαθά όπως το νερό, το ηλεκτρικό ρεύμα, οι συντάξεις και η περίθαλψή, με εξασφαλισμένη ζήτηση και κέρδη και επιπλέον, την εγγύηση του δημοσίου. Είναι η λεγόμενη συσσώρευση δια της απαλλοτρίωσης που αναλύει ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ.

Αυτή την τάση την βλέπουμε ανάγλυφα στην Ελλάδα. Παρά την ακατάσχετη φλυαρία για «έκρηξη» ιδιωτικών και ξένων άμεσων επενδύσεων, όπου αυτές γίνονται, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, αφορούν την εξαγορά δημόσιων εταιριών και εμπορευματοποίηση δημόσιων υποδομών (λιμάνια, αεροδρόμια, δρόμοι, γη και τώρα συντάξεις και υγεία). Εξαγορά που συνήθως χρηματοδοτείται από δανεικά κεφάλαια μέσω των ανακεφαλαιοποιημένων από το Δημόσιο τραπεζών. Ύστερα, οι ιδιώτες εκμεταλλεύονται τη μονοπωλιακή τους θέση (τα μονοπώλια είναι κακά μόνο όταν είναι δημόσια) και αυξάνουν τις τιμές, με τους πολίτες να επωμίζονται το επιπλέον κόστος.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα η Αττική Οδός και το αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος που κατασκευάστηκαν σχεδόν εξολοκλήρου με κεφάλαια του ελληνικού Δημοσίου και ύστερα παραχωρήθηκαν στους ιδιώτες για εκμετάλλευση οι οποίοι εξασφαλίζουν εγγυημένα υπερκέρδη.

Μια άλλη, ακόμα πιο σκανδαλώδη περίπτωση είναι τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια τα οποία πουλήθηκαν στην Fraport, μια κρατική γερμανική εταιρεία (από ότι φαίνεται, μόνο το ελληνικό κράτος είναι κακός επιχειρηματίας, σε αντίθεση με το γερμανικό ή το κινέζικο που έχει αγοράσει το λιμάνι του Πειραιά).

Η Fraport αγόρασε τα αεροδρόμια με δάνεια από τις ελληνικές τράπεζες και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (968,4 εκατ. ευρώ από το 1,2 δισ. ευρώ του συνολικού τιμήματος), χρηματοδότησε την ανακαίνισή τους με επιδότηση από το ΕΣΠΑ και τώρα το ελληνικό Δημόσιο της καταβάλλει και 180 εκατ. ευρώ αποζημίωση για διαφυγόντα κέρδη, λόγω περιορισμών στις πτήσεις που επιβλήθηκαν για την ανάσχεση της πανδημίας. Ιδιωτικοποίηση των κερδών, κρατικοποίηση του ρίσκου και των ζημιών!

Με τις υποδομές, ωστόσο, να έχουν ξεπουληθεί όλες ή να δρομολογείται το ξεπούλημά τους, τα μόνα που απέμειναν είναι η ασφάλιση, η υγεία και η παιδεία. Η κυβέρνηση της ΝΔ κινείται ήδη και στα τρία μέτωπα. Παρά την πανδημία και τις κούφιες εξαγγελίες για ενίσχυση του ΕΣΥ, προωθεί συστηματικά την εκχώρηση όλο και περισσότερων λειτουργιών του στις ιδιωτικές κλινικές. Στην Παιδεία η Κεραμέως, με την επαναφορά της βάσης για την εισαγωγή στα ΑΕΙ, αυξάνει κατά δεκάδες χιλιάδες την πελατεία των ιδιωτικών κολεγίων.

Στο ασφαλιστικό, η ιδιωτικοποίηση της επικουρικής ασφάλισης που προωθεί ο Χατζηδάκης χαρίζει στο κεφάλαιο περίπου 75 δισ. ευρώ σε βάθος 25ετίας. Οι εισφορές των εργαζομένων θα παραδοθούν στις ασφαλιστικές εταιρίες με ένα μέρος τους να παρακρατείται ως κέρδος τους και το υπόλοιπο να τζογάρεται στα χρηματιστήρια, τροφοδοτώντας κάθε λογής φούσκες.

Με δεδομένη μάλιστα την αστάθεια των αγορών και τις συνεχείς κρίσεις του καπιταλισμού – θυμηθείτε τι συνέβη την τελευταία φορά που τα αποθεματικά των ταμείων «επενδύθηκαν» στο ελληνικό χρηματιστήριο – είναι πολύ πιθανό αυτά τα χρήματα να εξανεμισθούν ή και να χαθούν εντελώς, όπως συνέβη πολλές φορές μετά από χρεοκοπίες ασφαλιστικών εταιριών (Ασπίς Πρόνοια, AIG, Enron κλπ). Ούτε επενδύσεις λοιπόν θα φέρει η ιδιωτικοποίηση, ούτε νέες δουλειές, ούτε αύξηση των συντάξεων. Πρόκειται για καραμπινάτη μεταφορά πόρων από το δημόσιο και τους πολίτες, στο κεφάλαιο.