Από το πρωί της Πέμπτης, η κυβέρνηση εκτελεί το «ανθρωπιστικό της καθήκον», όπως το περιέγραψε ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοϊδης. Μία «επιχείρηση με την οποία περνάμε από την ανασφάλεια στην υγειονομική ασφάλεια κι από την αταξία στην τάξη». Λεκτικές αναφορές σε «ανθρωπισμό» έχουν κάνει τις προηγούμενες μέρες και άλλα κυβερνητικά στελέχη, με κορυφαία την αναφορά του Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη στο μήνυμά του αμέσως μετά την πυρκαγιά που έκαψε τη Μόρια.

Συνέντευξη στους Κωνσταντίνο Πουλή και Θάνο Καμήλαλη στο ραδιόφωνο του TPP

Στην πράξη όμως, αυτό που έχει συμβεί είναι ότι η κυβέρνηση, αμέσως μετά την καταστροφή του καταυλισμού που χαρακτηρίστηκε διεθνώς ως «ντροπή της Ευρώπης», άρχισε τις προετοιμασίες για να χτίσει έναν καινούριο. Αυτό, συμβαίνει αυτές τις μέρες στην περιοχή του Καρά Τεπέ στη Λέσβο, που μάλιστα, σύμφωνα με έγγραφο που αναρτήθηκε στη «Διαύγεια», ενοικιάζεται πλέον μέχρι το 2025 έναντι 2,9 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, το ζήτημα από ανθρωπιστικό, το πώς δηλαδή 13.000 άνθρωποι ζούσαν, εν μέσω πανδημίας κιόλας, σε έναν καταυλισμό που δημιουργήθηκε επί 3.000, έγινε… ντετεκτιβικό, με πρώτη θέση την προσπάθεια να βρεθούν οι «εμπρηστές της Μόριας». Δηλώσεις υπουργών της Νέας Δημοκρατίας, όπως ο Άδωνις Γεωργιάδης, στοχοποιούσαν τους πρόσφυγες, λέγοντας ότι «έκαψαν το σπίτι τους και είμαστε υποχρεωμένοι να τους βρούμε καινούριο».

Στόχος της κυβέρνησης είναι μέχρι την Κυριακή να βρίσκονται μέσα στο κέντρο περίπου 6.000 άνθρωποι, παρά το ότι δεν φαίνεται να πληρούνται τα κριτήρια για τη διαμονή τόσων ανθρώπων και δημιουργούνται ερωτήματα για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες θα κληθούν να επιβιώσουν. Οι αστυνομικές επιχειρήσεις διεξάγονται υπό την απαγόρευση πρόσβασης, όχι μόνο δημοσιογράφων, αλλά και γιατρών.

«Το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου ανησυχεί για αναφορές αρκετών δημοσιογράφων και φωτορεπόρτερ που προσπαθούν να καταγράψουν τον απόηχο της πυρκαγιάς στο καμπ της Μόριας στη Λέσβο, όπου τους απαγορεύεται να εισέλθουν σε ορισμένες περιοχές από την αστυνομία» υπογράμμιζε στην ανάρτηση του την περασμένη Δευτέρα το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου (IPI), με την οποία συνόδευε λεπτομερή αναφορά για την παρεμπόδιση δημοσιογράφων και φωτορεπόρτερ στη Λέσβο.

Από νωρίς το πρωί της Πέμπτη, με αναρτήσεις και δηλώσεις τους, δημοσιογράφοι που βρίσκονται στο πεδίο μεταδίδουν πως οι αστυνομικές αρχές τους εμποδίζουν να καταγράψουν την επιχείρηση της αστυνομίας. Χαρακτηριστικά, η Katy Fallon που συνεργάζεται με μερικά από τα κορυφαία ειδησιογραφικά μέσα ενημέρωσης, όπως το Al Jazeera και η Guardian, ο Mortaza Behboudi του ευρωπαϊκού δικτύου ARTE, περιγράφουν τον δημοσιογραφικό αποκλεισμό της περιοχής, την ώρα που διεξάγεται η αστυνομική επιχείρηση.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα κατήγγειλαν ότι «είμαστε ο μόνος ιατρικός φορέας στη συγκεκριμένη ζώνη, αλλά συνεχίζουμε να μην έχουμε πρόσβαση! Πολλοί άνθρωποι χρειάζονται ιατρική βοήθεια, αλλά δεν μπορούμε να τους προσεγγίσουμε. Γιατί μας εμποδίζουν;»

Την Τετάρτη, η υπεύθυνη συνηγορίας των Γ.Χ.Σ. στη Λέσβο, Λίζα Παπαδημητρίου, μίλησε στο ραδιόφωνο του TPP για την κατάσταση που αντίκρισαν τα μέλη της διεθνούς ανθρωπιστικής οργάνωσης τις περασμένες 8 ημέρες που οι πρόσφυγες αφέθηκαν στην τύχη τους, την παντελή απουσία συντονισμού από την πλευρά της Πολιτείας, πέρα από την αποστολή ισχυρών δυνάμεων καταστολής, αλλά και τη διαχείριση που δημιουργεί απλώς διαδοχικές ανθρωπιστικές κρίσεις:

«Αυτό που έχουμε καταλάβει εμείς, είναι ότι δημιουργείται ένας νέος χώρος. Ένα καινούριο ΚΥΤ, να το πούμε έτσι. Εκεί, σ’ αυτό το χώρο, πρέπει να διασφαλιστούνε και οι κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης, να υπάρχουνε οι κατάλληλες αποστάσεις και να εξασφαλιστεί και η ιατρική περίθαλψη μέσα. Πρέπει επίσης ο πληθυσμός να γίνει μέρος μιας διαδικασίας. Δε μπορεί δηλαδή με τη βία να υποχρεώνουμε τον πληθυσμό ή να τον εξαντλούμε, προκειμένου να δεχθεί μια άλλη Μόρια» τόνισε, ενώ σε ερώτηση για το αν υπήρχε κάποιος συντονισμός μεταξύ των κρατικών αρχών, απαντάει ότι «δεν συντονίζει κανείς».

Ένα μεγάλο μέρος της σίτισης αφέθηκε στις προσπάθειες των εθελοντών και των αλληλεγγυων. «Υπάρχουν κάποιοι εθελοντές που μοιράζουν και φαγητό και ό,τι μπορούνε, αλλά ωστόσο από το κράτος υπάρχει μία διανομή φαγητού, το μεσημέρι. Χωρίς καμία ευθύνη ότι οι άνθρωποι είναι μέσα στον ήλιο, ή ούτως ή άλλως στο δρόμο, οπότε αντιλαμβάνεστε ότι για περίπου 10 – 9.000 ανθρώπους, ότι είναι πολύ δύσκολη η πρόσβαση στο φαγητό. Και βέβαια δεν υπάρχει κανένας συντονισμός. Είναι όλες αυτές οι ομάδες οι εθελοντικές που παρέχουν ό,τι μπορούνε. Δεν υπάρχει συντονισμός, ποιος θα πάρει ποιος δε θα πάρει φαγητό κ.τ.λ. και νερό…» αναφέρει σχετικά η κ.Παπαδημητρίου. Σχετικά με την εικόνα που επικρατούσε μέχρι και την Τετάρτη, σχολιάζει:

«Μιλάμε για ένα πληθυσμό περίπου 10.000 ανθρώπων, οι οποίοι βρίσκονται εγκλωβισμένοι, οι περισσότεροι στο δρόμο, χωρίς τουαλέτες, χωρίς νερό για να πλυθούνε, χωρίς στέγη, με μια μόνο διανομή φαγητού, όπως γινόταν και στη Μόρια, μια φορά την ημέρα, είναι άνθρωποι εξαντλημένοι, οι ομάδες μας… έχουμε μεταφέρει μία ομάδα με γιατρό, με έναν ψυχολόγο και νοσηλευτές κοντά στο σημείο, μέσα σ’ αυτό το χώρο, την περιοχή που είναι εγκλωβισμένοι οι άνθρωποι… και κάνουμε περίπου 100 συνεδρίες την ημέρα. Βλέπουμε πάρα πολλά παιδιά με δερματοπάθειες, έγκυες γυναίκες, ανθρώπους με πολλά προβλήματα και πολύπλοκα προβλήματα, οι οποίοι αυτή τη στιγμή δεν μπορούν ούτε να αυτοπροστατευτούν ούτε από τον COVID, ούτε να μεταφερθούν στο νοσοκομείο ή να λάβουν φροντίδα η οποία είναι κατάλληλη».

Σχετικά με τη δράση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην περιοχή, η υπεύθυνη συνηγορίας της οργάνωσης στη Λέσβο συνεχίζει λέγοντας ότι «Εμείς καταφέραμε να βρούμε ένα χώρο, έτσι ώστε να μπορούμε να παρέχουμε ιατρικές υπηρεσίες με ασφάλεια και να διαφυλάσσεται και λίγο η αξιοπρέπεια και το απόρρητο για τους ασθενείς μας». Εντωμεταξύ, κοντά στη Μόρια θα υπήρχε θεωρητικά ένα καινούριο κέντρο Υγείας, δωρεά της ολλανδικής κυβέρνησης, που όμως δεν στελεώθηκε έγκαιρα παρά τα εγκαίνια και αυτήν την ώρα χρησιμοποιείται μόνο από την ομάδα του ΕΟΔΥ για τους διαγωνιστκούς ελέγχος για τον Covid-19. «Εξ όσων γνωρίζουμε στο καινούριο κέντρο που φτιάχνεται, έχει έρθει μια επί πλέον ομάδα του ΕΟΔΥ, για να κάνει όμως το διαγνωστικό έλεγχο για τον COVID. Δε γνωρίζουμε αν έχουν έρθει άλλοι γιατροί, τουλάχιστον δεν τους βλέπουμε εμείς.»

«Αυτό που έχει δείξει αυτό το σύστημα διαχείρισης, είναι ότι δημιουργεί διαρκώς ανθρωπιστικές κρίσεις. Και πρέπει ν’ αλλάξει» επαναλαμβάνει η κ.Παπαδημητρίου, ενώ αναφερόμενοι στις εντάσεις που προκαλούνται στην τοπική κοινωνία δηλώνει: «Απέναντι σ’ εμάς δεν έχει υπάρξει κάποιο πρόβλημα, συγκεκριμένα από την τοπική κοινωνία, υπάρχει ωστόσο μεγάλη ένταση. Και όλο αυτό που είναι πλέον γνωστό της πάσης και πρέπει να σταματήσει, είναι ότι αυτή η πολιτική που εγκλωβίζονται οι άνθρωποι στα νησιά, υπό άθλιες συνθήκες, όπου δεν διαφυλάσσονται ούτε το δικαίωμά τους στην υγεία, ούτε το δικαίωμά τους στην αξιοπρέπεια, πλήττει όλους. Πλήττει και τους ανθρώπους αυτούς που εγκλωβίζονται, πλήττει και τις τοπικές κοινωνίες και εν πάση περιπτώσει, αυτό το μοντέλο διαχείρισης του προσφυγικού πρέπει να τελειώσει. Δεν πρέπει να ξαναυπάρξει αυτή η Μόρια. Προφανώς θα πρέπει να είναι ένας χώρος με αξιοπρέπεια. Να τηρούνται τα ελάχιστα, να καταγράφονται και μετά να μεταφέρονται σε χώρους, όπου να μπορούν να προχωρούν οι διαδικασίες ασύλου τους σωστά, με όλες τις διαδικαστικές εγγυήσεις, που πρέπει να εφαρμόζονται για τις διαδικασίες ασύλου, και όχι να είναι οι άνθρωποι εδώ πέρα χωρίς πρόνοια, εγκλωβισμένοι σε μία τέτοια κατάσταση. »