της Γεωργίας Κριεμπάρδη

Μέχρι και τις 4 Απριλίου συνολικά 17.295 Ουκρανοί, από τους οποίους 5.224 ανήλικοι, έχουν αφιχθεί στην Ελλάδα από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Στο ΤΡΡ μιλά ο εκτελεστικός διευθυντής της οργάνωσης INTERSOS, Απόστολος Βεΐζης. Στις αρχές Μαρτίου, κατά την πρώτη φουρνιά Ουκρανών προσφύγων, βρέθηκε στο πεδίο της μάχης για παροχή ιατρικής-ανθρωπιστικής βοήθειας. Κι όταν έμενε μόνος, έσπαγε, λύγιζε, έκλαιγε. Έφερνε στο μυαλό του εικόνες που δε θα έπρεπε σε καμιά γωνιά της γης να υπάρχουν. Βρέθηκε και πάλι στα τέλη του Μάρτη στην περιοχή. Ουκρανία, Μολδαβία. Πολωνία. «Αυτό που για μένα ήταν από τα πιο σοκαριστικά είναι τα αυτοκίνητα που έβλεπα να έρχονται και να έχουν γραμμένα πάνω τη λέξη “παιδιά”. Ουσιαστικά, ήταν το μήνυμα “μην πυροβολείτε, δεν είμαστε στρατιωτικό όχημα, υπάρχουν παιδιά μέσα”. ‘Ηταν αυτοκίνητα με κούκλες και παιχνίδια στα τζάμια. Αυτό μου έχει μείνει, γιατί δεν το έχω ξαναδεί σε εμπόλεμες καταστάσεις» περιγράφει στο ΤΡΡ.

«Σε Παλάνκα και Τουντόρα είχαμε άμεση επαφή με τα παιδιά από την Ουκρανία. Εκεί έδιναν τα διαβατήριά τους, περνούσαν έλεγχο και έβλεπες πόσο κουρασμένα και ταλαιπωρημένα ήταν. Είχαν ζήσει μεγάλες δυσκολίες. Πολλά είχαν δει την προηγούμενη μέρα τα σπίτια τους να βομβαρδίζονται» λέει και υπογραμμίζει πως αυτό που ρωτούσαν τους γονείς τους ήταν «πού θα πάμε πάλι;». «Οι γονείς βούρκωναν, τους έλεγα να προσπαθούν να μην το κάνουν μπροστά στα παιδιά, να τους δίνουν ασφάλεια. Είναι παιδιά που κουβαλούν φόβο, ταλαιπωρία… δεν παίζουν πια» συμπληρώνει.

Παιδιά που κοιτάζουν το μέλλον και ψάχνουν μια απάντηση. «Δεν ξέρουν τι θα γίνει. Μπορούν να χαρούν με κάτι απλό. Με το σκυλάκι τους που έσωσαν και κουβαλούν, με ένα ποδήλατο που παίρνουν μαζί τους, ό,τι απέμεινε από το σπίτι. Η ζωή τους μετατράπηκε μέσα σε μια μέρα σε τσάντα» θα πει.

«Ο κάθε πόλεμος έχει την ίδια γεύση» λέει και ξαναλέει, σημειώνοντας πως ζώντας για λίγο εκεί, «νιώθεις κι εσύ τον ίδιο φόβο, έχεις τάση φυγής». Είναι άνθρωποι ταλαιπωρημένοι. Άλλοι περνούν τα σύνορα, περίπου 7 εκατ. πληθυσμού μετακινείται εσωτερικά. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, δεν καταλαβαίνουν τον πόλεμο. «Αναρωτιούνται γιατί συμβαίνει αυτό, “αφού είμαστε σαν αδέρφια” λένε. Τα παιδιά σταμάτησαν να ζουν την παιδικότητά τους. Τους λείπει το κρεβάτι τους. Ο μπαμπάς τους» περιγράφει ο κ. Βεΐζης.

Ένταξη στο σχολείο: «Το σημαντικό είναι να απαλύνουμε τα βιώματα και τις τραυματικές τους εμπειρίες»

Τα παιδιά που καταφθάνουν στην Ελλάδα καλούνται να διαχειριστούν μια νέα πραγματικότητα. Μέσα σ’ αυτήν και το νέο σχολικό περιβάλλον. Το υπουργείο Παιδείας έχει αναλάβει πρωτοβουλίες για την ανταπόκριση της εκπαιδευτικής κοινότητας, στη χώρα μας αλλά και διεθνώς, στον πόλεμο της Ουκρανίας. Οι πρωτοβουλίες συνοψίζονται στα εξής:

  • πρόταση, η οποία έγινε δεκτή από το Συμβούλιο Υπουργών Παιδείας της ΕΕ, για τη συγκρότηση μίας ευρωπαϊκής ομάδας δράσης που θα συνδράμει την εκπαιδευτική κοινότητα της Ουκρανίας,
  • προτάσεις στα σχολεία από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής σχετικά με την υποστήριξη της εκπαιδευτικής κοινότητας, οι οποίες συνδράμουν το έργο των εκπαιδευτικών μας ως προς τον πόλεμο στην Ουκρανία, στο πλαίσιο του σχεδιασμού και υλοποίησης υποστηρικτικών δράσεων,
  • συνεργασία με την UNICEF και την οργάνωση ΜΕΤΑδραση για την παροχή τηλεφωνικής και δια ζώσης διερμηνείας στα ουκρανικά, ώστε η γλώσσα να μην αποτελεί εμπόδιο για την εγγραφή και φοίτηση των μαθητών στα σχολεία,
  • δρομολόγηση μετάφρασης οδηγού για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, τον τρόπο εγγραφής σε αυτό και τα πρωτόκολλα πρόληψης και αντιμετώπισης κορονοϊού στα ουκρανικά,
  • ένταξη των Ουκρανών μαθητών σε Τάξεις Υποδοχής, στις οποίες φοιτούν μαθητές με ελάχιστη ή μηδενική γνώση της ελληνικής γλώσσας για 15 ώρες/εβδομάδα, με εντατικό πρόγραμμα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας. Τις υπόλοιπες ώρες, οι μαθητές παρακολουθούν μαθήματα στην κανονική τους τάξη, στα οποία η γλωσσική επικοινωνία δεν είναι πρωταρχική, όπως Φυσική Αγωγή, Μουσική, Πληροφορική, Ξένη Γλώσσα κτλ.,
  • συνέχιση του υφιστάμενου επιμορφωτικού προγράμματος για εκπαιδευτικούς με θέμα τη διαπολιτισμική εκπαίδευση για την υποστήριξη εκπαιδευτικών στην εκπαίδευση παιδιών με προσφυγικό/μεταναστευτικό υπόβαθρο,
  • προετοιμασία σε συνεργασία με τη UNICEF και το IEΠ επιμορφωτικού οδηγού και 2 δίωρων επιμορφωτικών σεμιναρίων για τους εκπαιδευτικούς που θα υποδεχτούν ή υποδέχτηκαν τους μαθητές πρόσφυγες από την Ουκρανία, π.χ. με προτάσεις δραστηριοτήτων, φράσεις στα ουκρανικά,
  • επιμόρφωση ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών ΚΕΔΑΣΥ για υποστήριξη μαθητών προσφύγων στις σχολικές μονάδες και στα ΚΕΔΑΣΥ,
  • συνεργασία ΥΠΑΙΘ-UNICEF για υποστήριξη μαθητών προσφύγων από ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς σε Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης της UNICEF,
  • άμεσες ενέργειες επαναπατρισμού αποσπασμένων Ελλήνων εκπαιδευτικών που υπηρετούσαν στην Ουκρανία.

Η Διευθύντρια Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης Δράμας, Ευφροσύνη Χαραλαμπίδου, εξηγεί στο ΤΡΡ πώς είναι η νέα πραγματικότητα των προσφυγόπουλων από την Ουκρανία στα Ελληνικά σχολεία. Η Δράμα ήταν από τις περιοχές που από πολύ νωρίς υποδέχτηκε παιδάκια. «Το πρώτο παιδί μας είχε έρθει πολύ νωρίς, φιλοξενήθηκε σε συγγενικό σπίτι. Πηγαίνει Α’ Δημοτικού, αλλά στην Ουκρανία τα παιδάκια πηγαίνουν στην Α’ τάξη 7 χρονών. Είχε μια πολύ καλή ένταξη, είχε και το ξαδερφάκι του παρέα, τα παιδιά το υποδέχτηκαν θερμά κι εμείς μιλάμε και στηρίζουμε και τις μητέρες τους» αναφέρει και τονίζει πως «το σημαντικό είναι να απαλύνουμε τα βιώματα και τις τραυματικές τους εμπειρίες».

«Αυτή τη στιγμή έχουμε εννέα παιδάκια, έρχονται κι άλλα. Έρχονται από την Οδησσό, από Κίεβο… Έχουν το όνειρο της επιστροφής» επισημαίνει η κα. Χαραλαμπίδου. Η ίδια εξηγεί πως υπάρχουν και τάξεις υποδοχής για πρόσφυγες/μετανάστες όπου κυρίως είναι παιδάκια από Αφγανιστάν, Συρία, Ιράκ, ενώ υπάρχουν και παιδάκια που παρακολουθούν διαδικτυακά μαθήματα. «Υπάρχει μία δυσκολία συνεννόησης» λέει, εξηγώντας πως πολλά παιδάκια «δε μπορούν να εκφραστούν». Ωστόσο, «εντάσσονται σταδιακά και στα διαλείμματα παίζουν όλοι μαζί». Μιλάει για ένα πολύ θετικό κλίμα, μια μεγάλη και ζεστή αγκαλιά για όλα τα παιδιά. «Δεν υπάρχουν αυτοί και οι άλλοι πρόσφυγες, είναι όλοι το ίδιο, άνθρωποι» καταλήγει, σημειώνοντας ως διαφορά ότι τα παιδάκια από Ουκρανία έχουν συγγενικά πρόσωπα εδώ ή ένα σπίτι και δε διαμένουν κατά βάση σε δομές όπως άλλα προσφυγόπουλα.

Τη στιγμή που τα παιδάκια από την Ουκρανία γίνονται δεκτά με ανοιχτές αγκάλες, τα παιδία από Συρία, Αφγανιστάν, Ιράκ κι άλλες εμπόλεμες ζώνες της Μέσης Ανατολής δε βρήκαν την ίδια στήριξη στη χώρα μας. Διαμένουν σε «δομές φιλοξενίας» -όπως αποκαλούνται-, δομές που με λίγη βροχή τα πρόχειρα παραπήγματα βυθίζονται στη λάσπη, δομές που τα στοιχειώδη για τη διαβίωση δεν υπάρχουν, δομές που στοιβάζονται παραπάνω άτομα απ’ όσα οι προδιαγραφές αναφέρουν. Όσο για την εκπαίδευση αυτών των προσφυγόπουλων, το πρόσφατο παράδειγμα του Ελαιώνα είναι χαρακτηριστικό της γενικότερης κατάστασης. Με το επικείμενο κλείσιμο της δομής του Ελαιώνα, δεκάδες παιδάκια κινδυνεύουν να διακόψουν βιαίως τη σχολική τους πορεία. Κι άλλο πρόσφατο χαρακτηριστικό παράδειγμα: την ανησυχία τους για την εκπαίδευση που παρέχει η πολιτεία στα παιδιά πρόσφυγες εκφράζουν 20 Συντονιστές Εκπαίδευσης Προσφύγων από δομές ολόκληρης της χώρας, μέσω ανοιχτής επιστολής. Η επιλεκτική «ευαισθησία» των πολιτικών είναι γνωστή, άλλωστε.

 

*Οι φωτογραφίες παραχωρήθηκαν στο ΤΡΡ από τον Απόστολο Βεΐζη.