Οι διαπραγματεύσεις για το «κούρεμα», οι οποίες αργούν να ολοκληρωθούν, και για τις οποίες προς το παρόν ικανοποιημένη εμφανίζεται μόνο η ηγεσία του ΥΠΟΙΚ, θα κρίνουν όχι μόνο τη δυνατότητα εξυπηρέτησης του ελληνικού χρέους για τους επόμενους μήνες, αλλά ουσιαστικά θα επανακαθορίσουν τη στάση των δανειστών έναντι της ελληνικής κυβέρνησης, ακριβώς επειδή τα 89 δισ. ευρώ της έβδομης δόσης είναι πολύ περισσότερα από τα 9 της έκτης, η οποία καθυστέρησε και 2 μήνες να εκταμιευθεί.
Η εικόνα που θα διαμορφώσουν εν πολλοίς τα επιτελεία σε Ουάσινγκτον και Βρυξέλλες θα καθορίσει, κοινώς, το εάν θα πτωχεύσει άμεσα η Ελλάδα ή όχι. Κι αυτό γιατί, αν κρίνουν ότι με βάση τους αριθμούς η ελληνική υπόθεση είναι «καμένο χαρτί» –εκτίμηση που θα επικαθοριστεί από ένα πλέγμα οικονομικών και πολιτικών παραγόντων– μπορεί να κριθεί ότι η διάσωση άλλων χωρών είναι πιο συμφέρουσα.
Αλλά ακόμα κι αν η έβδομη δόση εκταμιευθεί, αυτό δεν θα σημάνει παρά παράταση λίγων μηνών, αφού θα απαιτηθούν τέτοιας έκτασης και «μείγματος» παρεμβάσεις, που δεν είναι λίγοι εκείνοι που προεξοφλούν ότι θα ακυρώσει οποιαδήποτε δυνατότητα του Δημοσίου να επιβάλλει περαιτέρω εισπρακτικά μέτρα. Κοινώς, δεν θα υπάρχουν έσοδα να εισπράξει, και όλο το ποσό της δόσης θα πάει στην αποπληρωμή ομολόγων που λήγουν.
Η πίεση για την άμεση ολοκλήρωση του σχεδίου ανταλλαγής των ομολόγων (PSI) είναι τεράστια, λόγω και της ρευστότητας που επικρατεί στην ευρωζώνη και των απειλών υποβαθμίσεων ακόμα και εύρωστων οικονομιών, οι οποίες θα πρέπει να δανείσουν την Ελλάδα.
Ο καιρός γαρ εγγύς
Ο χρόνος πιέζει δεδομένου ότι στις 20 Μαρτίου λήγει τριετές ομόλογο ύψους 14,4 δισ. ευρώ, ποσό το οποίο ο ελληνικός προϋπολογισμός δεν μπορεί να εξυπηρετήσει, αν δεν προχωρήσει η νέα δανειακή σύμβαση και το PSI, που αφενός θα μειώσει στο 50% το ύψος του ομολόγου (από 14,4 δισ. ευρώ, σε 7,2 δισ. ευρώ), αφετέρου θα χορηγήσει και νέο δάνειο για την αποπληρωμή του ομολόγου (7,2 δισ. ευρώ).
Η πίεση από χρεολύσια θα είναι συνεχής μέχρι και τον Αύγουστο, καθώς λήγουν επίσης ομόλογα:
– Στις 18 Μαΐου δεκαετές ομόλογο ύψους 8 δισ. ευρώ.
– Στις 20 Αυγούστου πενταετές ομόλογο ύψους 7,7 δισ. ευρώ.
Ενδιάμεσα υπάρχουν και άλλες λήξεις ειδικών ομολόγων, μη διαπραγματεύσιμων, τα οποία είναι μικρής ονομαστικής αξίας.
Πιέσεις για επίσπευση
Με βάση τις εκτιμήσεις, η συμφωνία θα πρέπει να επιτευχθεί μέχρι τις αρχές Ιανουαρίου, ώστε ταυτόχρονα να ξεκινήσει και η σύνταξη της νέας δανειακής σύμβασης, που θα «κλειδώσει» το νέο δανειακό πρόγραμμα ύψους 130 δισ. ευρώ, για την Ελλάδα. Η σύμβαση θα πρέπει διαμορφωθεί από την τρόικα και την ελληνική κυβέρνηση και είναι βέβαιο ότι θα περιέχει και νέα μέτρα, τουλάχιστον 7 δισ. ευρώ, έως το 2015 συν τα διορθωτικά μέτρα για το 2011 ύψους 2 – 2,5 δισ. ευρώ. Ακολούθως θα πρέπει να εγκριθεί από την ελληνική Βουλή, καθώς και από τα κοινοβούλια όλων των χωρών της Ευρωζώνης.
Ένα διόλου απίθανο σενάριο
Ωστόσο, για να λειτουργήσει ο EFSF θα πρέπει να έχει αξιολόγηση ΑΑΑ, η οποία όμως διασφαλίζεται, μόνο αν τα μεγαλύτερα κράτη της ευρωζώνης που συνεισφέρουν τα περισσότερα στο μηχανισμό, θα έχουν αξιολόγηση AAA. Σε διαφορετική περίπτωση υπάρχει κίνδυνος να ματαιωθεί και η εφαρμογή των αποφάσεων της 26ης Οκτωβρίου, όπως συνέβη με το σχέδιο της 21ης Ιουλίου.
Το επόμενο διάστημα όμως, κανείς δεν εγγυάται ότι το αξιόχρεο των κρατών θα παραμείνει το ίδιο, ιδιαίτερα μάλιστα αν πρέπει να διοχετευθούν χρήματα και σε άλλες χώρες ή έστω αν οι οίκοι αξιολόγησης επιμείνουν ότι οι αποφάσεις της Ε.Ε. δεν φέρνουν ανάπτυξη.
Θα πρόκειται ίσως για το πιο εφιαλτικό σενάριο για την Ελλάδα, ενδεχομένως και για την ευρωζώνη, αφού δεν υφίσταται plan Β για το ενδεχόμενο μη ολοκλήρωσης της νέας δανειακής σύμβασης.
Η τεχνική του «κουρέματος»
Οι οµολογιούχοι για κάθε 100 ευρώ χρέος που κατέχουν θα χάσουν τα 50 ευρώ ως αποτέλεσµα του «κουρέµατος». Για τα υπόλοιπα 50 ευρώ θα πάρουν 15 ευρώ σε µετρητά και 35 ευρώ σε νέα οµόλογα. Σύµφωνα µε όσα συζητήθηκαν στο Παρίσι, τα νέα οµόλογα θα έχουν το ίδιο νοµικό καθεστώς µε το δάνειο των 30 δισ. ευρώ που θα χορηγήσει στην Ελλάδα το Ευρωπαϊκό Ταµείο Χρηµατοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) για να πληρώσει η χώρα µας τα µετρητά στους πιστωτές της.
Αυτό σηµαίνει ότι τα νέα οµόλογα θα θεωρούνται ασφαλέστερα επειδή σε περίπτωση αδυναµίας της Ελλάδας να αντεπεξέλθει και πάλι στις υποχρεώσεις της δεν θα αποζηµιώνεται πρώτα το EFSF και στη συνέχεια οι οµολογιούχοι, αλλά οι απαιτήσεις τους θα είναι στην ίδια σειρά. Αυτό καθιστά τα οµόλογα ασφαλέστερα και ως εκ τούτου περιορίζονται οι απώλειες των τραπεζών.
Οι διαφωνίες παραμένουν
Ωστόσο οι διαφωνίες είναι πολλές και μερικές προς το παρόν είναι αξεπέραστες, αφήνει να διαρρεύσει η πλευρά των τραπεζιτών. Κύρος φόβος, το ποσοστό συμμετοχής στο «κούρεμα». Η πιθανότητα εθελοντικής συμμετοχής σε ποσοστό 100% φαντάζει σχεδόν απίθανη. Σε μια τέτοια περίπτωση, η μονομερής διαγραφή μέρους της αξίας –πολλών– ομολόγων πολύ δύσκολα δεν θα χαρακτηριστεί «πιστωτικό γεγονός».
Διαφωνίες εξακολουθούν να υπάρχουν και ως προς το νομικό καθεστώς που θα διέπει τα ομόλογα. Οι δανειστές αποδέχονται το βρετανικό Δίκαιο, ενώ ο Λουκάς Παπαδήμος και ο Ευάγγελος Βενιζέλος επιμένουν ότι πρέπει να υπερισχύσει το ελληνικό. Ακόμη και αυτή η παράμετρος θα κρίνει πολλά για το ύψος του «κουρέματος»
Εκ νέου μέτρα
Η τρόικα πιστεύει ότι πρέπει να συμπεριληφθεί το μεγαλύτερο έλλειμμα του 2011 στον νέο προϋπολογισμό, διαφορετικά θα δημιουργηθεί σοβαρότατο πρόβλημα για τη συμφωνία επί του νέου προγράμματος. Αυτό συνεπάγεται επιπλέον μέτρα, πέραν των όσων έχουν ψηφιστεί ή εξαγγελθεί.
Από την Κομισιόν διαμηνύεται σε όλους τους τόνους ότι «τα λεφτά των φορολογούμενων της Ε.Ε. πρέπει να πιάσουν τόπο» και εκφράζονται αμφιβολίες για το κατά πόσο πρέπει να δοθούν τα 89 δισ. ευρώ της επόμενης δόσης σε μια κυβέρνηση που υπονομεύεται ακόμη και εκ των έσω.
Αλλά, ακόμη κι αν η κυβέρνηση ψηφίσει κι άλλα μέτρα, τα δύσκολα είναι μπροστά. Το «haircut» στα ομόλογα συνεπάγεται μείωση στα αποθεματικά των ταμείων και στην κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών, άρα και αυξημένες ανάγκες χρηματοδότησής τους.
Αν επιλεγεί η δοκιμασμένη μέθοδος της δημοσιονομικής περικοπής, το ερώτημα του επόμενου διαστήματος θα είναι «από πού» θα έχει έσοδα το Δημόσιο. Και το αμέσως επόμενο είναι, «κατά πόσο» τους επόμενους μήνες θα μπορέσει να συνεχίζει να ανταποκριθεί στην εξυπηρέτηση των οφειλών του.
Αυτό μετρούν και τα επιτελεία σε Κομισιόν και ΔΝΤ, συνυπολογίζοντας και την πορεία των διαπραγματεύσεων για το «κούρεμα» και εκφράζουν ήδη τη δυσπιστία τους για τη σκοπιμότητα της εκταμίευσης της έβδομης δόσης.