Υπερψηφίστηκε την Τρίτη από την ολομέλεια της Βουλής, το νομοσχέδιο για το «ξέπλυμα μαύρου χρήματος» στο οποίο είχε ενταχθεί και η τροπολογία για τα αναδρομικά των συνταξιούχων.
Επί της αρχής υπερ του νομοσχεδίου τάχθηκαν η ΝΔ, ο ΣΥΡΙΖΑ και το Κίνημα Αλλαγής, κατά το ΚΚΕ και η Ελληνική Λύση, ενώ «παρών» δήλωσε το ΜέΡΑ25.
Ειδικότερα, στα τέλη Σεπτεμβρίου κατατέθηκε στη Βουλή το σχέδιο νόμου του υπουργείου Οικονομικών «Τροποποίηση του ν 4557/2018 (Α’ 139) για την πρόληψη και καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας – Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/843 (L 156) και του άρθρου 3 της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/2177 (L 334)».
Ο 4557/2018 αν και αποτελεί το βασικό εθνικό νομοθέτημα για τις περιπτώσεις καταπολέμησης του ξεπλύματος χρήματος, στο άρθρο 13 «Πολιτικώς εκτεθειμένα πρόσωπα – Τροποποίηση του άρθρου 18 του ν. 4557/2018» εντάσσεται από το υπουργείο Οικονομικών πρόβλεψη να αποφασίζει ο υπουργός Οικονομικών και ο Πρόεδρος της Βουλής (μόνο δύο άτομα) τα ειδικά καθήκοντα και τα είδη των αρμοδιοτήτων των «πολιτικά εκτιθέμενων προσώπων», με βάση τα οποία θα κρίνεται εάν τα πρόσωπα αυτά θα υπάγονται σε καθεστώς στενότερης παρακολούθησης των οικονομικών συναλλαγών τους, των επιχειρηματικών σχέσεών τους και των δραστηριοτήτων, καθώς και σε καθεστώς αυστηρότερου ελέγχου της οικονομικής τους δραστηριότητας και της απόκτησης πλούτου, ώστε να διαπιστώνεται εάν προβαίνουν σε νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες.
Σημειώνεται ότι η κοινή απόφαση του υπουργού Οικονομικών και του προέδρου της Βουλής θα εκδίδεται έπειτα από εισήγηση της Ειδικής Υπηρεσίας Επιτροπής Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης της Βουλής, ενώ ακόμα και αν δεν ληφθεί υπόψιν ο χρόνος που μπορεί να παίρνει η εισήγηση αλλά και τα ανά καιρούς διαφορετικά κριτήρια που μπορεί να προσδιορίζονται, είναι τουλάχιστον προβληματικό το γεγονός ότι οι αρμοδιότητες για το αν θα ελέγχονται ή όχι πολιτικά πρόσωπα και υψηλόβαθμοι κρατικοί λειτουργοί θα καθορίζονται από δύο άτομα.
Το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο προβλέπει ότι «πολιτικώς εκτιθέμενα πρόσωπα, στα οποία έχουν ή είχαν ανατεθεί σημαντικά δημόσια λειτουργήματα» θεωρούνται τα παρακάτω φυσικά πρόσωπα:
Τα φυσικά πρόσωπα στα οποία έχουν ή είχαν ανατεθεί σημαντικά δημόσια λειτουργήματα όπως τα εξής:
α) οι αρχηγοί κρατών, αρχηγοί κυβερνήσεων, υπουργοί, αναπληρωτές υπουργοί και υφυπουργοί,
β) τα μέλη κοινοβουλίων ή αντίστοιχων νομοθετικών σωμάτων,
γ) τα μέλη των διοικητικών οργάνων πολιτικών κομμάτων,
δ) τα μέλη ανώτατων δικαστηρίων, συνταγματικών δικαστηρίων ή άλλων υψηλού επιπέδου δικαστικών οργάνων των οποίων οι αποφάσεις δεν υπόκεινται σε περαιτέρω ένδικα μέσα, πλην εξαιρετικών περιστάσεων,
ε) τα μέλη ελεγκτικών δικαστηρίων,
στ) τα μέλη διοικητικών συμβουλίων κεντρικών τραπεζών,
ζ) οι πρέσβεις και επιτετραμμένοι διπλωμάτες,
η) οι υψηλόβαθμοι αξιωματικοί ενόπλων δυνάμεων,
θ) τα μέλη διοικητικών, διαχειριστικών ή εποπτικών οργάνων κρατικών επιχειρήσεων,
ι) οι διευθυντές, αναπληρωτές διευθυντές και μέλη του διοικητικού συμβουλίου ή πρόσωπα που κατέχουν ισοδύναμη θέση σε διεθνείς οργανισμούς. Κανένα από τα ανωτέρω δημόσια λειτουργήματα δεν αφορά πρόσωπα που κατέχουν ενδιάμεσες ή χαμηλές θέσεις της υπαλληλικής ιεραρχίας.
«Στενοί συγγενείς»: στους στενούς συγγενείς των πολιτικώς εκτεθειμένων προσώπων περιλαμβάνονται: α) Οι σύζυγοι ή πρόσωπα εξομοιούμενα με συζύγους, σύμφωνα με την εκάστοτε εθνική νομοθεσία, όπως εκείνα με τα οποία έχει συναφθεί σύμφωνο συμβίωσης, σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο, β) τα τέκνα και οι σύζυγοί τους ή πρόσωπα εξομοιούμενα με τους τελευταίους, σύμφωνα με την εκάστοτε εθνική νομοθεσία, γ) οι γονείς.
«Στενοί συνεργάτες»: πρόσωπα που είναι γνωστά ως στενοί συνεργάτες των «πολιτικώς εκτεθειμένων προσώπων», στα οποία περιλαμβάνονται: α) Φυσικά πρόσωπα για τα οποία είναι γνωστό ότι είναι από κοινού πραγματικοί δικαιούχοι νομικής οντότητας ή νομικού μορφώματος ή συνδέονται με οποιαδήποτε άλλη στενή επιχειρηματική σχέση με πολιτικώς εκτεθειμένο πρόσωπο, β) φυσικά πρόσωπα τα οποία είναι οι μόνοι πραγματικοί δικαιούχοι νομικής οντότητας ή νομικού μορφώματος που είναι γνωστό ότι έχει συσταθεί εν τοις πράγμασι προς όφελος πολιτικώς εκτεθειμένου προσώπου.
Επομένως, παρά το γεγονός ότι ορίζονται τα «πολιτικώς εκτιθέμενα πρόσωπα», ερωτήματα δημιουργούνται από τις παρακάτω δηλώσεις του Χ. Σταϊκούρα σχετικά με τον σαφή καθορισμό των καθηκόντων. Στην αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου αναφέρεται ότι με τη νέα παράγραφο (ότι δύο άτομα θα αποφασίζουν) προσδιορίζονται τα ειδικά καθήκοντα που θεωρούνται σημαντικό δημόσιο λειτούργημα, τα ακριβή καθήκοντα που συνιστούν σημαντικό δημόσιο λειτούργημα των προσώπων της παρ. 9 του άρθρου 3 (η παραπάνω λίστα με τα πρόσωπα), καθήκοντα που ωστόσο όπως βλέπουμε και παραπάνω έχουν ήδη προσδιοριστεί.
Συγκεκριμένα, στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής τοποθετήθηκε ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, τονίζοντας ότι «όσον αφορά τα θέματα που αφορούν τα πολιτικώς εκτεθειμένα πρόσωπα και ορίζονται στον ν.4557, όπως ισχύει, θα θυμίσω ότι τα καθήκοντά τους θα ορίζονται, με την πρόταση που κάνουμε στο νόμο, με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Προέδρου της Βουλής. Και αυτό γιατί το σκεφτήκαμε; Για να έχουμε λόγους αυξημένης νομιμοποίησης.
Θα ήθελα να σας αναφέρω κάτι ενδεικτικά. Όταν λέμε, ότι θα πρέπει να περιλαμβάνονται οι διπλωμάτες, θα μου πείτε: Ποιους διπλωμάτες ακριβώς εννοείτε;
Ακριβώς αυτούς που θα καθορίσει η Απόφαση του Υπουργού Οικονομικών με τον Πρόεδρο της Βουλής. Όταν αναφέρεστε σε υψηλόβαθμους αξιωματικούς. Ποιους εννοείτε; Πρέπει να το καθορίσουμε. Θα πρέπει να καθοριστεί μέχρι ποιου βαθμού είναι υψηλόβαθμοι».
«Η ΝΔ στήνει “πλυντήρια” στη χώρα»
«Η ΝΔ λέει ότι καταπολεμά το μαύρο χρήμα αλλά έχει στήσει “πλυντήρια” στη χώρα. Η πρακτική της είναι ασυλία στα τραπεζικά στελέχη για απιστία, παύση διώξεων, αποδέσμευση χρημάτων από εγκληματικές δραστηριότητες», τόνισε η Έφη Αχτσιόγλου στην Ολομέλεια της Βουλής, υπογραμμίζοντας ότι «η κυβέρνηση αποδέσμευσε περιουσιακά στοιχεία ύψους 1 δισ. που προέρχονταν από λαθρεμπόριο, εμπόριο όπλων και ναρκωτικών».
Σημείωσε, επίσης, ότι «η ΝΔ έδωσε ασυλία στα τραπεζικά στελέχη, καθώς η απιστία τους θα διώκεται μόνο αν η ίδια η τράπεζα προσφύγει κατά του εαυτού της και προχώρησε σε σύντμηση προθεσμιών με κόλπο, για να μπουν οι υποθέσεις στο αρχείο». Σήμερα, πρόσθεσε, ήρθε και τρίτο δικαστικό βούλευμα που λέει ότι η ρύθμιση είναι αντισυνταγματική και πρόκειται για «συγκεκαλλυμένη αμνήστευση ποινικών αδικημάτων για μεμονωμένη κατηγορία προσώπων», σχετικά με τις διώξεις τραπεζικών στελεχών για τα θαλασσοδάνεια των κομμάτων.
Στενότερο πλαίσιο για τις προπληρωμένες κάρτες
Περιορίζονται οι συναλλαγές που μπορούν να πραγματοποιηθούν με προπληρωμένες ανώνυμες κάρτες.
Συγκεκριμένα, μειώνεται το όριο ελέγχου και αναγνώρισης από τα 250 ευρώ στα 150 ευρώ, με παράλληλη διεύρυνση των απαιτήσεων επαλήθευσης της ταυτότητας των πελατών για στιγμιαίες πληρωμές.
Μάλιστα, για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή των κανόνων, η χώρα μας, κατά την ενσωμάτωση, αυστηροποίησε τους ευρωπαϊκούς κανόνες, προβλέποντας πως τα πιστωτικά ιδρύματα και οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί της χώρας θα δέχονται τις πληρωμές που θα πραγματοποιούνται με ανώνυμες προπληρωμένες κάρτες μόνο εφόσον αυτές έχουν εκδοθεί από υπόχρεα πρόσωπα με εγκατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Καθεστώς ασυλίας προστατεύει ήδη τους τραπεζίτες
Στην ολοκλήρωση του σκανδάλου που ξεκίνησε με νόμο της τον περασμένο Νοέμβριο, που ουσιαστικά παραχωρεί ασυλία τους τραπεζίτες και επίορκα ανώτατα στελέχη των τραπεζών, προχώρησε η κυβέρνηση τον Απρίλιο του 2020 μέσω Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου, που εξαιρεί την αναστολή του χρόνου προθεσμίας παραγραφής νόμιμων και δικονομικών προθεσμιών για τα μεγάλα τραπεζικά σκάνδαλα και συναφή αδικήματα που βρίσκονται σε εκκρεμότητα. Όλα τα παραπάνω, εν μέσω πανδημίας και ενόσω για τις υπόλοιπες υποθέσεις ισχύει η παράταση ή αναβολή.
Υπενθυμίζεται πως τον περασμένο Νοέμβριο, η κυβέρνηση ψήφισε -στο πλαίσιο της αναθεώρησης του Ποινικού Κώδικα- την αποκλειστικά κατ’ έγκληση δίωξη τραπεζικών στελεχών, γεγονός που σημαίνει πως γίνεται αδύνατη η αυτεπάγγελτη εισαγγελική ποινική δίωξη για το αδίκημα της απιστίας.
Πράξεις… αθωωτικού περιεχομένου για τους τραπεζίτες από την κυβέρνηση
Το παράδειγμα του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου
Την ευεργετική εφαρμογή της τροποποίησης του αδικήματος της απιστίας σε βάρος τραπεζικών και άλλων ιδρυμάτων που θέσπισε η Νέα Δημοκρατία τον περασμένο Νοέμβριο και προστέθηκε στην ήδη τροποποιηθείσα επίμαχη διάταξη από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ απολαμβάνουν τα 35 στελέχη του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου που δικάζονται στην πολύκροτη δίκη για τα θαλασσοδάνεια, με αποτέλεσμα να απαλλαγούν από τις κατηγορίες της απιστίας και του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος, και να αντιμετωπίζουν πλέον μόνον αυτή της απάτης.
Η εκκαθαρίστρια εταιρεία PQH δεν κατέθεσε σχετική δήλωση για τη δίωξή τους, και έτσι το δικαστήριο αποφάσισε την απαλλαγή των κατηγορούμενων, μεταξύ των οποίων οι Δημήτρης Κοντομηνάς, Λαυρέντης Λαυρεντιάδης, Βίκτωρας Ρέστης, αλλά και η πρώην επικεφαλής του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, Αναστασία Σακελλαρίου.