της Μυρτώς Ναστούλη

Μαθητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες θεωρούνται όσοι εμφανίζουν για ολόκληρη ή ορισμένη περίοδο της σχολικής ζωής τους εμφανίζουν δυσκολίες που επηρεάζουν την προσαρμογή τους στη διαδικασία της μάθησης.* Ο γονέας κάνει αίτηση στα Κέντρα Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕΔΑΣΥ), όπου έπειτα από αξιολόγηση του παιδιού από επιτροπή επιστημονικών μελών**, το κέντρο αποφασίζει αν χρήζει παράλληλης στήριξης. Ως δάσκαλοι και καθηγητές παράλληλης στήριξης μπορούν να προσληφθούν εκπαιδευτικοί με πτυχίο Παιδαγωγικών Τμημάτων Ειδικής Αγωγής, μεταπτυχιακό στην Ειδική Αγωγή αλλά και εκπαιδευτικοί που έχουν παρακολουθήσει αναγνωρισμένα σεμινάρια.

«4 δάσκαλοι παράλληλης στήριξης για 11 μαθητές»

Η εκπαιδευτικός παράλληλης στήριξης, Βασιλική Βουλγαράκη, μιλώντας στο TPP περιέγραψε την κατάσταση στα σχολεία της Πρωτοβάθμιας. «Φέτος δουλεύω ως δασκάλα παράλληλης στήριξης στο 9ο Δημοτικό Περιστερίου για τα δύο τμήματα της πρώτης δημοτικού. Στη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Γ’ Αθήνας (Αιγάλεω, Αγία Βαρβάρα, Χαϊδάρι, Περιστέρι, Ίλιον, Καματερό, Πετρούπολη, Άγιοι Ανάργυροι), υπάρχει μία κάλυψη γύρω στο 30% στις αιτήσεις για παράλληλες στηρίξεις. Στο σχολείο που βρίσκομαι εγώ έχουμε 11 γνωματεύσεις και κάθε παιδί δικαιούται 24 ώρες απασχόλησης την εβδομάδα. Για αυτούς τους 11 μαθητές έχουν σταλεί 4 δάσκαλοι. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην Α’ Αθήνας όπου τα κενά ήταν γύρω στα 1.300 και οι προσλήψεις που έγιναν, μόλις 534».

Συγκεκριμένα, τα αιτήματα για Παράλληλη Στήριξη μαθητών/τριών ανέρχονται σε 20.000, χωρίς τις εγκρίσεις που αναμένονται τον μήνα Οκτώβριο, ενώ οι προσλήψεις μόλις στις 9.500.

«Η παράλληλη στήριξη ανά τμήμα δε μπορεί να λειτουργήσει γιατί υπάρχει μεγάλη ανομοιογένεια στις γνωματεύσεις των μαθητών. Πέρσι είχα στην ευθύνη μου δύο παιδιά, ένα με συναισθηματικές δυσκολίες και ένα με Διάσπαση Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ). Ο πρώτος μαθητής είχε ξεσπάσματα θυμού και ήθελε μεγάλη οριοθέτηση, ηρεμία και «ρουτίνα» εργασίας, τη στιγμή που ο δεύτερος σηκωνόταν όρθιος και πετούσε πράγματα. Αυτά τα δύο παιδιά δεν μπορούν να βοηθηθούν εκ παραλλήλου. Η πρόοδος του ενός παρεμποδίζεται από τη συμπεριφορά του άλλου».

Η μη μόνιμη παράλληλη στήριξη και παρουσία παράλληλης στήριξης του δασκάλου δίπλα στους μαθητές που το έχουν ανάγκη, λειτουργεί εντελώς αντιπαιδαγωγικά. Περισσότεροι μαθητές συνεπάγονται λιγότερες ώρες αφοσίωσης στον καθένα, λιγότερη προσοχή και βοήθεια και περισσότερη σύγχυση και αβεβαιότητα.

«Γενικά κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, κάποια παιδιά μπορούν με μια μικρή βοήθεια να συμβαδίσουν με το επίπεδο των υπόλοιπων παιδιών της τάξης, ενώ για κάποια άλλα χρειάζεται πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια και «προσωποποίηση» του προγράμματος. Από τη διεύθυνση μας έγινε η ανάθεση μαθητών διότι εμείς δε θέλαμε να πάρουμε την απόφαση να κόψουμε στη μέση τις ώρες των παιδιών», αναφέρει η Βασιλική Βουλγαράκη.

Στην παράγραφο 1 του άρθρου 6 του ν. 3699/2008 (Α’ 199): «Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες», ορίζεται ότι «Σε τμήμα σχολείου στο οποίο υπάρχει απόφαση έγκρισης παράλληλης στήριξης-συνεκπαίδευσης για περισσότερους από έναν/μια μαθητή /τρια, αναλαμβάνει ένας/μία εκπαιδευτικός παράλληλης στήριξης- συνεκπαίδευσης συνολικά την υποστήριξή τους. Σε εξαιρετικές μόνο περιπτώσεις το ΚΕΔΑΣΥ, κατά την εισήγησή του προς τη Διεύθυνση Εκπαίδευσης (παρ. 9β του άρθρου 5 της Υ.Α.104627/ΓΔ5/20 (ΦΕΚ 3344 Β/10-08-2020), θα τεκμηριώνει με ειδική μνεία την αναγκαιότητα της ταυτόχρονης παρουσίας δύο (2) εκπαιδευτικών παράλληλης στήριξης-συνεκπαίδευσης στο ίδιο τμήμα σχολείου».

«8 ώρες παράλληλης ανά παιδί, ενώ δικαιούται 24»

Τα τελευταία χρόνια, η παράλληλη στήριξη δύο μαθητών στο ίδιο τμήμα δεν αποτελεί καν το μείζον κώλυμα στη ροή της εκπαιδευτικής διαδικασίας μιας και τα κενά έχουν πολλαπλασιαστεί και η κατάσταση στα σχολεία γίνει ακόμη πιο δύσκολα διαχειρίσιμη. Η άρνηση της κυβέρνησης όσον αφορά την κάλυψη των κενών, τη στιγμή που είναι γνωστός ο εγκεκριμένος αριθμός αιτήσεων των μαθητών, οδηγεί τους εκπαιδευτικούς να «διαμελίζονται» ανάμεσα σε διαφορετικά τμήματα και τάξεις, ενώ πολλές φορές και σχολεία. Ως αποτέλεσμα, οι μαθητές δεν λαμβάνουν την 24ωρη εβδομαδιαία στήριξη που δικαιούνται και η καθημερινή αβεβαιότητα και ανασφάλεια που βιώνουν, συνδυαστικά και με τις μαθησιακές τους δυσκολίες, αντανακλώνται στη συμπεριφορά τους στην τάξη και στην πτώση της επίδοσής τους.

«Υπάρχουν συνάδελφοι που θα καλύπτουν τρία τμήματα, δηλαδή από 8 ώρες τη βδομάδα σε κάθε παιδί, ενώ δικαιούται 24 ώρες με βάση τις γνωματεύσεις του ΚΕΔΑΣΥ».

«Τα παιδιά γυρνάνε από το σχολείο αναστατωμένα»

«Αυτές οι αλλαγές φαίνονται στα παιδιά, είναι ανήσυχα. Μαθητής που πέρσι είχε 24 ώρες στήριξη, φέτος έχει 12 λόγω των κενών. Η μητέρα του φοβάται να τον στείλει στο σχολείο γιατί ξέρει πως θα γυρίσει αναστατωμένος. Κάτι ακόμη που απασχολεί τους γονείς είναι η «παλινδρόμηση» όσον αφορά την πρόοδο που έχουν σημειώσει μέσω της παράλληλης στήριξης τα τελευταία χρόνια. Επιπλέον, πολλά παιδιά χρειάζονται στήριξη και στην ώρα του διαλείμματος, όσον αφορά τον κοινωνικό τομέα. Η υποστήριξη που προσφέρουμε είναι ολόπλευρη».

Η αδιαφορία πάνω στο ζήτημα της παράλληλης στήριξης συνυπάρχει με την επιμονή του Υπουργείου Παιδείας για αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, κλείνοντας τα μάτια στην τεράστια υποστελέχωση και τη χείριστη κατάσταση των κτιριακών εγκαταστάσεων και εξετάζοντας ως πανάκεια μόνο τον εκπαιδευτικό.

«Εμείς ως εκπαιδευτικοί Γ’ Αθήνας κάναμε μια κινητοποίηση στην Πρωτοβάθμια Διεύθυνση αλλά λάβαμε αερολογίες ως απαντήσεις. Προτάθηκε ακόμη και η ιεράρχηση των γνωματεύσεων από το ΚΕΔΑΣΥ ως λύση, πρόταση που δε θα γίνει πράξη καθώς έχει οριστεί πως η κάθε εγκεκριμένη γνωμάτευση αντιστοιχεί σε 24 ώρες παράλληλης στήριξης».

Η φετινή δεν είναι η πρώτη σχολική χρονιά που το Υπουργείο Παιδείας υποτιμά την αναγκαιότητα και προσφορά των εκπαιδευτικών παράλληλης στήριξης. «Κενά και απασχόληση πολλών μαθητών από έναν εκπαιδευτικό, υπήρχαν και τα προηγούμενα χρόνια σε πανελλαδικό επίπεδο».

Αντίστοιχη κατάσταση επικρατεί και στην παράλληλη στήριξη στη Δευτεροβάθμια βαθμίδα. Φιλόλογος παράλληλης στήριξης αναφέρει στο TPP πως στο Γυμνάσιο των Φούρνων Ικαρίας, όπου υπηρετούσε τη σχολική χρονιά 2021-2022, ήταν η μόνη καθηγήτρια και για τους 2 μαθητές της 2ας Γυμνασίου με εγκεκριμένες γνωματεύσεις. Πιο συγκεκριμένα, καθώς βρισκόταν σε άδεια ανατροφής το μεγαλύτερο μέρος του σχολικού έτους, το Υπουργείο δεν φρόντισε για την κάλυψη του κενού, με αποτέλεσμα το σχολείο να έχει παράλληλη στήριξη μόνο για τους τρεις τελευταίους μήνες των μαθημάτων.

«Καθόμουν ανάμεσα στους μαθητές μου και εναλλάξ βοηθούσα μία τον έναν – μία τον άλλον. Είχαν πολύ διαφορετικές διαγνώσεις και έχρηζαν εντελώς διαφορετικής αντιμετώπισης. Ο ένας είχε ΔΕΠΥ, με έντονες συναισθηματικές εκρήξεις, ενώ ο άλλος είχε δυσγραφία και έντονα κινητικά προβλήματα. Η περισσότερη προσοχή πήγαινε αναγκαστικά στον πρώτο, ως πιο δύσκολα διαχειρίσιμη περίπτωση και ο δεύτερος ένιωθε παραμελημένος. Ως αποτέλεσμα, ο δεύτερος μαθητής δε μπορούσε να συγκεντρωθεί και αναζητούσε συνεχώς τη βοήθειά μου ξεκίνησε να δυσκολεύεται στα μαθήματα ενώ ήταν καλός μαθητής».

«Μαθητής Γ’ Λυκείου δίνει Πανελλήνιες χωρίς παράλληλη στήριξη»

«Τη σχολική χρονιά 2020-2021, έκανα παράλληλη στήριξη στην Κομοτηνή και είχα αναλάβει μαθητές σε τρία διαφορετικά σχολεία. Όπως είναι λογικό, ο κάθε μαθητής δεχόταν βοήθεια, μόνο 8 ώρες την εβδομάδα. Συνάδελφός μου στο Γενικό Λύκειο της Χρυσούπολης Καβάλας, έχει αναλάβει μόνη της δύο μαθητές, ένας στην Α’ κι ένας στη Γ’ Λυκείου που δίνει Πανελλήνιες. Το παιδί δίνει Πανελλήνιες και δεν έχει παράλληλη στήριξη τις ώρες της Ιστορίας Κατεύθυνσης, έπρεπε να διαλέξουν ποιο μάθημα θα παραμελήσουν».

Σε προσπάθεια ανάδειξης της έκτασης του φαινομένου, αγανακτισμένοι με τη στάση του Υπουργείου, οι γονείς μαθητών που χρήζουν παράλληλης στήριξης, μέσω συνεννόησης στην ομάδα του Facebook «ΓΟΝΕΙΣ ΠΟΥ ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΝ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΣΤΗΡΙΞΗ», προχώρησαν στην καταγραφή της κατάστασης στα σχολεία των παιδιών τους, με στοιχεία έως και τις 12.09.2023, την οποία και ανάρτησαν. Στον κατάλογο υπάρχουν αναφορές σε σχολεία που δεν έχουν κανέναν εκπαιδευτικό παράλληλης στήριξης αλλά και για 2 εκπαιδευτικούς για 10 μαθητές

Ιδιωτικοί βοηθοί στην τάξη από την τσέπη των γονιών

«Τα παιδιά είναι τελείως μόνα τους. Σε κάποια σχολεία με παιδιά με γνωματεύσεις δεν υπάρχει καν παράλληλη στήριξη. Όλο αυτό δίνει πρόσφορο έδαφος για τους ιδιωτικούς βοηθούς, οι οποίοι είναι συνάδελφοι που θα μπορούσαν να εργάζονται στο δημόσιο σχολείο. Αντί αυτού, οι γονείς αναγκάζονται να πληρώνουν για να υπάρχουν μέσα στην τάξη αυτοί οι βοηθοί. Οι συνάδελφοι αυτοί βέβαια δεν καλύπτονται από κάποιο ταμείο, δουλεύουν μαύρα» αναφέρει η Βασιλική Βουλγαράκη. Η πολιτική του Υπουργείου Παιδείας ωθεί εξειδικευμένους εκπαιδευτικούς, να δουλεύουν «μαύρα» σε κοινή θέα. Ταυτόχρονα, οι γονείς ήδη επιβαρυμένοι με την ταλαιπωρία της διαδικασίας της διάγνωσης και αξιολόγησης, δεν έχουν άλλη επιλογή από το να επιβαρυνθούν και οικονομικά, αν θέλουν να έχουν τα παιδιά τους ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση. Η ιδιωτική παράλληλη στήριξη κοστολογείται έως και 14€/ώρα.

Δ. Μιχαηλίδου: «Δεν είναι σωστό για το παιδί, να υπάρχει ένας δάσκαλος για κάθε μαθητή»

Όσον αφορά τη θέση και απάντηση του ΥΠΑΙΘΑ, σε συνέντευξη που έδωσε στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ, η υφυπουργός Παιδείας, Δόμνα Μιχαηλίδου, επιχείρησε να στηρίξει τον φετινό «κόφτη» στην παράλληλη στήριξη, δηλώνοντας μάλιστα πως δεν είναι σωστό για την εκπαιδευτική διαδικασία ούτε για το ίδιο το παιδί, να υπάρχει ένας δάσκαλος για κάθε μαθητή. «Αυτό που βλέπουμε στην Ειδική Αγωγή, κι εγώ το γνωρίζω κι από το προηγούμενο υπουργείο κι έχω προσπαθήσει να ανταπεξέλθω όχι ολικώς, είναι μια πάρα πολύ μεγάλη αύξηση αναγκών. Μέριμνά μας είναι το ίδιο το παιδί. Δεν αφήσαμε Τμήμα στην Ελλάδα όπου αν υπάρχει τουλάχιστον ένα παιδί με ανάγκη για παράλληλη στήριξη, τότε το Υπουργείο θα παρέχει έναν εκπαιδευτικό στο τμήμα αυτό. Αυτό που γινόταν πολλές φορές παλαιότερα, ήταν ότι υπήρχαν δύο ή τρία παιδιά στο τμήμα με ανάγκες για παράλληλη στήριξη και γινόταν έτσι η παροχή ώστε να υπήρχαν 2-3 εκπαιδευτικοί ειδικής αγωγής μαζί με το δάσκαλο, σύνολο τέσσερις! Αυτό δεν είναι σωστό ούτε για την εκπαιδευτική διαδικασία, αλλά ούτε, γιατί σας λέω έχω ασχοληθεί πολύ με την Ειδική Αγωγή και με την αναπηρία, δεν είναι σωστό πέραν εξαιρέσεων , ούτε για το ίδιο το παιδί με την αναπηρία. Το παιδί με την αναπηρία χρειάζεται κάποιον να το βοηθάει εκπαιδευτικά, δε χρειάζεται κάποιον να γίνει η σκιά του για να το πω απλά» ανέφερε. Μετά τις έντονες αντιδράσεις εκπαιδευτικών και γονέων, έχουν αναγνωριστεί οι ελλείψεις στην παράλληλης στήριξης, ενώ έχει δοθεί η ημερομηνία της 4ης Οκτωβρίου για μια β’ φάση προσλήψεων, με μια υπόσχεση για 7.000 ακόμη εκπαιδευτικούς ειδκής αγωγής.

«Αμφιβάλλουμε για το αν θα προσλάβουν κι άλλους δασκάλους, οι οποίοι όμως και πάλι δεν αρκούν για τις ανάγκες των παιδιών» δηλώνουν οι εκπαιδευτικοί.

Η πραγματικότητα λοιπόν, όπως την περιέγραψαν στο TPP γονείς και δάσκαλοι, διαφέρει κατά πολύ από τις δηλώσεις της Υφυπουργού. Όχι απλά δεν υπάρχουν τρεις δάσκαλοι παράλληλης σε ένα τμήμα, αλλά αντίθετα ένας δάσκαλος εξυπηρετεί τρία σχολεία.Το πρόβλημα που προκύπτει από τα κενά στην παράλληλη στήριξη είναι διττό. Πρώτον, η ανάθεση σε έναν εκπαιδευτικό μαθητές από διαφορετικά τμήματα ή σχολεία, που συνεπάγεται τη μείωση των προβλεπόμενων και εγκεκριμένων 24 ωρών στήριξης ανά παιδί εβδομαδιαίως. Δεύτερον, η ύπαρξη ακόμη και μέσα στο ίδιο τμήμα δύο ή και περισσότερων μαθητών που εξυπηρετούνται από τον ίδιο δάσκαλο. Η βοήθεια και ο χρόνος αφιέρωσης στο κάθε παιδί και σε αυτή την περίπτωση μοιράζεται, ενώ οι διαφορετικές διαγνώσεις των μαθητών απαιτούν μεθόδους και αντιμετώπιση που συγκρούονται μεταξύ τους, με τα αποτελέσματα να είναι φανερά τόσο στη συμπεριφορά των παιδιών, όσο και στις επιδόσεις τους. Όλα τα παραπάνω έχουν γίνει και επισήμως γνωστά στο ΥΠΑΙΘΑ, στη συνάντηση της ΟΛΜΕ με τον Γενικό Γραμματέα Α/θμιας και Β/θμιας και Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, Ιωάννη Κατσαρό. Αναμένεται λοιπόν να ανακοινωθεί με ποιον ακριβώς τρόπο θα συνεχίσει το έργο της υποβάθμισης της δημόσιας παιδείας η κυβέρνηση. Θα είναι η -και πάλι ελλιπής- εφαρμογή ενός νόμου που οι εκπαιδευτικοί και μαθητές αποδέκτες του αποδεικνύουν καθημερινά ότι δεν εφάπτεται των αναγκών τους ή ο διασκορπισμός τους ανά τάξεις και σχολεία; Η συνέχεια στο επόμενο επεισόδιο, στη β’ φάση προσλήψεων, στη μετέπειτα αυτοκριτική, γνωστές οι φράσεις και οι υπεκφυγές ανάληψης ευθυνών. Την ίδια στιγμή, η σχολική χρονιά «τρέχει», οι γονείς φοβούνται να στείλουν τα παιδιά τους σχολείο και πληρώνουν ιδιωτικούς βοηθούς, ενώ οι εκπαιδευτικοί περιοδεύουν από σχολείο σε σχολείο «συμμαζεύοντας» τις επιπτώσεις της αδιαφορίας του Υπουργείου.

 

*Σε αυτή την ομάδα μαθητών ανήκουν όσοι μαθητές παρουσιάζουν: νοητική αναπηρία, αισθητηριακές αναπηρίες (προβλήματα όρασης και ακοής), κινητικές αναπηρίες, διαταραχές ομιλίας και λόγου, χρόνια ιάσιμα προβλήματα, διαταραχές ομιλίας και λόγου, ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (όπως δυσλεξία, δυσγραφία, δυσαριθμησία, δυσαναγνωσία, δυσορθογραφία), σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα, διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές 10) ψυχικές διαταραχές, εκδήλωση παραβατικής συμπεριφοράς.

**Ψυχολόγου, κοινωνικού λειτουργού, εκπαιδευτικού, λογοθεραπευτή, εργοθεραπευτή