Τέσσερα χρόνια χωρίς δικαίωση για την επίθεση κατά προσφύγων στην πλατεία Σαπφούς το ’18 – «Ο ξενοφοβικός λόγος βολεύει σε περιόδους κρίσης»

της Γεωργίας Κριεμπάρδη

22 Απριλίου 2018. Oμάδα περίπου 150 ατόμων επιτίθεται σε 200 και πλέον πρόσφυγες που είχαν συγκεντρωθεί στην πλατεία Σαπφούς διαμαρτυρόμενοι για τις συνθήκες στον καταυλισμό της Μόριας. Οι επιτιθέμενοι έριξαν πέτρες και κροτίδες προς τους συγκεντρωμένους και εξαπέλυσαν απειλές και ύβρεις, με προσβλητικές αναφορές στα εθνικά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά των προσφύγων. Οκτώ μήνες μετά την επίθεση, τον Νοέμβριο του 2018, η Αστυνομική Διεύθυνση Λέσβου ταυτοποίησε 26 πιθανούς δράστες. Τέσσερις μήνες αργότερα, τον Φεβρουάριο του 2019, η Εισαγγελία Μυτιλήνης άσκησε ποινική δίωξη κατά των δραστών, μεταξύ άλλων και με το άρθρο 81Α του παλαιού Ποινικού Κώδικα (82Α του νέου ΠΚ) που τιμωρεί εγκλήματα με ρατσιστικά χαρακτηριστικά και παρήγγειλε κύρια ανάκριση, διαβιβάζοντας τη δικογραφία σε τακτικό ανακριτή 36 μήνες μετά την επίθεση, 26 μήνες μετά την άσκηση της ποινικής δίωξης. Τέσσερα χρόνια μετά την επίθεση, η υπόθεση παραμένει ….παγωμένη.

Αυτή η αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης έχει πλήξει και συνεχίζει να πλήττει την εμπιστοσύνη των πολιτών στη δικαιοσύνη και υπονομεύει το κράτος δικαίου στο νησί της Λέσβου. Συνεπεία των ανωτέρω έχει αναπτυχθεί ένα κλίμα ατιμωρησίας, το οποίο εκφράζεται μέσω της συνεχιζόμενης εκδήλωσης περιστατικών ρατσιστικής βίας και μίσους, με παραδείγματα αλλά και το κύμα επιθέσεων και άλλων αξιόποινων πράξεων που εκδηλώθηκαν στο διάστημα μεταξύ 3ης Φεβρουαρίου και 7ης Μαρτίου του 2020 στη Λέσβο. Τον Φεβρουάριο και Μάρτιο του 2020, έλαβαν χώρα επιθέσεις κατά ατόμων, λιθοβολισμοί κατοικιών και αυτοκινήτων, παράνομα μπλόκα και παράνομοι έλεγχοι, με στόχο τους πρόσφυγες, εργαζομένους και εθελοντές σε ΜΚΟ, αλλά και δημοσιογράφους. Το κύμα επιθέσεων εξέθεσε την Ελληνική Πολιτεία και σε διεθνές επίπεδο, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να κάνει ιδιαίτερη αναφορά στις επιθέσεις, στην έκθεσή της σχετικά με το Κράτος Δικαίου στην ΕΕ το έτος 2020.

Οι επιθέσεις σε βάρος προσφύγων και μεταναστών είναι ένα συνεχές φαινόμενο. Τι κι αν τα ηγετικά στελέχη της εγκληματικής οργάνωσης Χρυσής Αυγής και βουλευτές βρίσκονται πίσω από τα σίδερα της φυλακής, το δηλητήριο του φασισμού λερώνει ακόμη την κοινωνία. Χαρακτηριστικές οι πρόσφατες μαζικές επιθέσεις σε βάρος μεταναστών στην Αθήνα. Μέσα σε μία εβδομάδα, από τις 2 Μάη μέχρι την Κυριακή 8 Μάη, είχαμε τρεις δολοφονικές επιθέσεις κατά μουσουλμάνων μεταναστών εργατών από το Πακιστάν. Ο τρόπος που έγιναν θυμίζει τις μαύρες μέρες της ανοιχτής δράσης των ταγμάτων εφόδου της Χρυσής Αυγής.

Το ντοκιμαντέρ πηγαίνει ένα βήμα παρακάτω, αναλύοντας το πλαίσιο στο οποίο έλαβαν χώρα οι φασιστικές βιαιότητες τον Απρίλιο του 2018, στη Λέσβο -ένα νησί που η αλληλεγγύη μετατράπηκε σε χρήμα, με ταξιτζήδες να ποντάρουν τα καθημερινά έσοδά τους στους κατατρεγμένους και το ωτοστόπ να κοστίζει 100 ευρώ το κεφάλι. Η αστυνομία παρακολουθούσε με απάθεια ακροδεξιούς να λιντσάρουν πρόσφυγες. Ακροδεξιοί έφεραν τη βιτρίνα ανθρώπων που «δεν ήθελαν οι ξένοι να χαλάνε το νησί τους». Άνθρωποι που είπαν «πωπω, τι φοβερό πράγμα είναι αυτό, τι κρίμα» για την επίθεση σε βάρος των προσφύγων, αλλά …έληξε εκεί η ιστορία και συνέχισαν τις ζωές τους.

Από το 2015 έως το 2018 σημειώθηκαν σημαντικά βήματα. Η αλληλεγγύη άνθισε και ο όρος «λαθρομετανάστης» έφυγε από τα πρακτικά της Βουλής. Ωστόσο, όπως καθίσταται σαφές μέσα από το ντοκιμαντέρ, η χώρα μας πάντα είχε μια συντηρητικότητα ως προς τις κοινωνικές αντιλήψεις. Σε γενικές γραμμές, όπως εξηγείται, έχουμε μια τάση να απορρίπτουμε τον άλλον κι αυτό φαίνεται στη μεταχείριση ιδίως των γυναικών, παιδιών, υπερηλίκων, φτωχών, ψυχο-εξαρτωμένων. «Είναι νοοτροπία ο φασισμός -μπορεί να μη δηλώνει κάποιος φασίστας ή ρατσιστής, αλλά να συμπεριφέρεται έτσι» τονίζει ο Γ. Αυγερόπουλος για να προσθέσει προς το τέλος του ντοκιμαντέρ πως «ο κυρίαρχος λόγος είναι ένας ξενοφοβικός λόγος». Στις καλές οικονομικά εποχές, οι φασίστες βρίσκονται σε ύπνωση. Ίσα ίσα, καλούν τους πρόσφυγες και μετανάστες ως «φθηνό εργατικό κι επιστημονικό προσωπικό». Σε περιόδους κρίσης, η κυβέρνηση πατά στα εθνικά ζητήματα και στη ρητορική του μίσους, όπως έκανε και η παρούσα κυβέρνηση της ΝΔ, περιγράφεται στο ντοκιμαντέρ, με αφορμή το «Μακεδονικό» και το προσφυγικό. Επέδειξε, δε, επίμονη άρνηση να εξηγήσει και να δεχτεί πως οι κατατρεγμένοι άνθρωποι δεν είναι απειλή για την ασφάλεια της χώρας ούτε για τη δημόσια υγεία. Ο Γιώργος Αυγερόπουλος δημοσιογραφεί από το 1989, εξηγώντας πως δε θυμάται ξανά τέτοιον ρατσιστικό οχετό ακόμα και από επίσημα χείλη. «Είναι πολύ εύκολο για τον απλό χειραγωγήσιμο πολίτη από τη Λέσβο να δεχτεί ένα κάλεσμα που θα λέει “πάμε να διώξουμε αυτούς που λερώνουν τη Λέσβο» προσθέτει.

Η συνθήκη της Γενεύης, όπως υπογραμμίζει η δικηγόρος Έλλη Κριωνά Σαράντη στο ντοκιμαντέρ, δεν αναφέρει πουθενά πως πρόσφυγας είναι μόνο όποιος φεύγει από χώρα που βρίσκεται σε πόλεμο. Στη συνθήκη γίνεται σαφές πως η προσφυγιά αφορά ατομική δίωξη, «δηλαδή δε μπορείς εσύ ως άνθρωπος να επιστρέψεις στη χώρα σου επειδή διώκεσαι». Τα παραδείγματα που δίνονται στο ντοκιμαντέρ είναι χαρακτηριστικά. «Μια κοπέλα 16 ετών από το Κονγκό πουλήθηκε -από μία ευρωπαία που τους έδινε μια μπουκιά ψωμί-, όταν πέθανε ο πατέρας της σε οίκο ανοχής στη Τουρκία. Βρέθηκε εδώ με μια βάρκα. Δηλαδή, αυτή δεν είναι πρόσφυγας;». «Επειδή φίλησε άτομο του ίδιου φύλου, του επιβλήθηκε θανατική ποινή. Δηλαδή, δεν είναι πρόσφυγας;». «Γυναίκες από την Αφρική φεύγουν γιατί τους επιβάλλεται λεβιρατικός γάμος (ο γάμος χήρας με τον ανδράδελφό της). Αυτές δεν είναι προσφύγισσες;».

«”Έρχονται οι ξένοι κι αλλοιώνουν τον πολιτισμό μας”. Ένα ταξίδι να ‘χεις κάνει και δυο βιβλία να ‘χεις διαβάσει, αυτά τα έχεις λύσει» θα πει ο Γ. Αυγερόπουλος.

Το ντοκιμαντέρ θα είναι διαθέσιμο δωρεάν online ,στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Ιεράπετρας, έως τις 20 Αυγούστου.