Για πολλούς μήνες, η συλλογικότητα «Δυτικό Μέτωπο» προσπαθούσε να πάρει στα χέρια της μελέτες που έκανε με απευθείας ανάθεση ο δήμαρχος Φυλής και είχαν σαν στόχο την «αναλυτική καταγραφή ρυπαντικών φορτίων στο ΧΥΤΑ Φυλής» και την «αναλυτική καταγραφή της ποσοτικής και ποιοτικής σύστασης αποβλήτων ΧΥΤΑ Φυλής», αλλά δεν είχαν δημοσιοποιηθεί, παρά τα ανησυχητικά ευρήματά τους, που είχαν διαρρεύσει. Όπως αναφέρουν, ο δήμαρχος αρνήθηκε να δημοσιοποιήσει τα αποτελέσματα των μελετών ακόμα και μετά από εισαγγελική παραγγελία της Εισαγγελέως Πρωτοδικών Αθηνών, τον Απρίλιο του 2019. Στα τέλη Ιανουαρίου, η συλλογικότητα, μαζί με τον Κρίτωνα Αρσένη, προσέφυγαν στον Συνήγορο του Πολίτη.
«Όταν εκλέχθηκα, αυτό που είχα μπροστά μου για ν’ αντιμετωπίσω στην πράξη, ήταν ότι, παρ’ όλο που απ’ το 2018 είχαν γίνει γνωστές αυτές οι μελέτες, που ήταν από το 2015 στα χέρια του δημάρχου Φυλής, και παρ’ όλο που υπήρχε ακόμη και εισαγγελική παραγγελία από τις αρχές του ’19, αυτές οι μελέτες δεν παραδίδονταν. Ο Δήμος Φυλής συνέχιζε και μπλόκαρε τη διαδικασία δημοσιοποίησής τους, που είναι μια υποχρέωση με βάση τη σύμβαση του έργου. Αυτό που κάναμε μαζί με το “Δυτικό μέτωπο” και το “Προάστιο”, έναν χώρο τέχνης, το οποίο όμως έχει σταθεί αυτή την περίοδο στην αντιμετώπιση του ζητήματος του ΧΥΤΑ Φυλής, οπότε αυτό που κάναμε ήταν με τη δικιά μου γνώση από την ευρωπαϊκή εμπειρία, να πάμε να δούμε αυτούς που είναι υποχρεωμένοι να τις δώσουνε» εξηγεί ο βουλευτής του ΜέΡΑ25 στο TPP.
Απαντώντας σε ερώτηση για το τι λένε με απλά λόγια οι μελέτες, ο Κρίτων Αρσένης ξεκαθαρίζει:
«Είναι συγκλονιστικές. Λένε ότι η υγεία του κατοίκου της Φυλής, του κατοίκου της δυτικής Αθήνας, της δυτικής Αττικής και όλου του λεκανοπεδίου, είναι σε κίνδυνο. Είναι σε κίνδυνο γιατί δεν υπάρχει ρύπος που να εξετάστηκε και να είναι εντός ορίου, είναι από τα ενεργά μέχρι τα βαριά χημικά, τα βαρέα μέταλλα. Οι επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, όσον αφορά την πιθανή πρόκληση καρκίνου, είναι τεράστιες. Είναι μια βόμβα. Θα ‘πρεπε να σταματήσει χθες η λειτουργία του ΧΥΤΑ Φυλής. Σε οποιοδήποτε άλλο ευνομούμενο κράτος θα γινότανε αυτό.
Ο λόγος που δεν γίνεται είναι ότι υπάρχουνε και αδράνειες και πολιτικά συμφέροντα και οικονομικά συμφέροντα.»
Στο ίδιο μήκος κύματος, το «Δυτικό Μέτωπο» τονίζει ότι «σε κανονικές συνθήκες, θα έπρεπε να έχει σημάνει γενικός συναγερμός, να έχουν επιληφθεί οι αρμόδιες για το περιβάλλον και την υγεία υπηρεσίες, να έχει γίνει αναλυτική ενημέρωση του πληθυσμού και να έχουν αναληφθεί συγκεκριμένες δράσεις για την εξάλειψη της αιτίας του φαινομένου, που δεν είναι άλλη από τη συνέχιση της λειτουργίας της φαραωνικής εγκατάστασης της Φυλής, που υποδέχεται το σύνολο των αστικών απορριμμάτων της Αττικής και των υγειονομικών αποβλήτων όλης της χώρας. Εδώ, όμως, είναι Δυτική Αττική και φαίνεται ότι ισχύουν άλλοι κανόνες και άλλες πρακτικές». Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως το Δυτικό Μέτωπο έχει εδώ και καιρό καταθέσει θέσεις και προτάσεις για το άμεσο και οριστικό κλείσιμο της εγκατάστασης της Φυλής, καθώς και για τις επείγουσες δράσεις και υποδομές, «που είναι αναγκαίες για την υλοποίηση της αποκεντρωμένης διαχείρισης των απορριμμάτων της Αττικής, με δημόσιο χαρακτήρα και με έμφαση στην προδιαλογή και ανάκτηση υλικών». Παράλληλα, επτά δήμαρχοι του Δυτικού Τομέα Αθήνων έκαναν τον περασμένο Δεκέμβριο, κοινή παρέμβαση, ζητώντας λύση στο «τεράστιο και χρόνιο πρόβλημα της Χωματερής (ΧΥΤΑ) της Φυλής, έχει ξεπεράσει κάθε όριο επικινδυνότητας», προσθέτοντας ότι «χρειάζεται δίκαιη κατανομή των βαρών, ώστε η ήπια διαχείριση να αφορά όλες τις περιοχές της Αττικής, μέχρις ότου φτάσουμε στον επιθυμητό στόχο, που είναι η διαλογή στην πηγή».
Τη Δευτέρα, ο κ.Αρσένης έστειλε τις μελέτες στο Υπουργικό Συμβούλιο «ώστε να έχει ο κάθε υπουργός ξεχωριστά και ο Πρωθυπουργός βεβαίως νομικά, επίσημα, γνώση των μελετών, ώστε από εδώ και εμπρός για κάθε ολιγωρία και αδράνεια στο θέμα του ΧΥΤΑ Φυλής, να έχουν ποινικές ευθύνες. Να μην υπάρχει η δικαιολογία αυτή τη στιγμή να επικαλεστεί ότι δεν γνώριζε». Παράλληλα, ερωτήματα προκαλεί η στάση της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας, για το θέμα της ραδιενέργειας. «Η Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας ενώ μου είχε πει ότι θα κάνει τη διερεύνηση αυτή, στη συνέχεια μας έστειλε επιστολή λέγοντας ότι είχαμε διερευνήσει το ζήτημα το 2004 και δεν συντρέχουν λόγοι να κάνουμε μια έρευνα, θεωρώντας ότι η μελέτη αυτή δεν ήταν αρκετά αξιόπιστη» αναφέρει, προσθέτοντας ότι «το εντυπωσιακό είναι ότι η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας αποφάνθηκε την επιστημονικότητα της μελέτης μέσα σε ένα 24ωρο από την στιγμή που ο Δήμαρχος Φυλής ο κ. Παππούς τους έκανε την αίτηση». Στη συνέχεια, ο βουλευτής εξηγεί ότι «το δικό μου αίτημα δεν αφορά για το αν η μελέτη είναι σωστή, αφορούσε για το αν κινδυνεύει η δημόσια υγεία από την ύπαρξη ραδιενεργών σε ένα τόπο» και πως «είναι τρία σημεία αυτά τα οποία έχω προτείνει προς έλεγχο, δεν κοστίζει τίποτα στην Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας να πάει και να μετρήσει».
Λίγες μέρες μετά τη δημοσιοποίηση των μελετών, ο Περιφερειάρχης Αττικής, Γιώργος Πατούλης, παρουσίασε το νέο πρόγραμμα για τη διαχείριση των αποβλήτων. Συνοπτικά, ο Περιφερειάρχης δεσμεύτηκε ότι η χωματερη της Φυλής θα κλείσει το 2025, καθώς «δεν υπάρχει καμία άλλη εναλλακτική διαχείριση σήμερα», αλλά και ότι στη συνέχεια, θα συνεχίσει να απορροφά τα σκουπίδια του μεγαλύτερου μέρους της Αττικής, με τη δημιουργία ενός μεγάλο εργοστασίου επεξεργασίας και καύσης απορριμμάτων. Μάλιστα, στη δημιουργία του νέου εργοστασίου θα συμμετάσχουν ιδιώτες, κάτι που θα συμβεί γενικά για τις ανάγκες διαχείρισης απορριμάτων, μέσω των διαβόητων «Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα» (ΣΔΙΤ). Για το «Δυτικό Μέτωπο», τα σχέδια κυβέρνησης και Περιφέρειας σημαίνουν «όλα τα σκουπίδια στη φυλή» και «περιβαλλοντικό ρατσισμό». Η Φυλή, «θα φιλοξενεί την μεγαλύτερη χωματερή του κόσμου, το μεγαλύτερο εργοστάσιο επεξεργασίας παγκοσμίως και την μοναδική στην Αττική μονάδα επεξεργασίας βιοαποβλήτων».
Σχολιάζοντας τις εξαγγελίες Πατούλη, ο Κρίτων Αρσένης απαντά:
«Μας ανακοινώνουν έναν ιδιωτικό, στην ουσία, φορέα αποκομιδής των απορριμμάτων, με μία ιδιωτική μονάδα διαχείρισης πάλι στην Φυλή, σ’ αυτόν τον τόπο που έχουν επιβαρύνει από την δεκαετία του ’60, που την έχουν υποβαθμίσει. Είναι τάσεις οι οποίες διαιωνίζονται. Έχουν ευθύνη όλες οι κυβερνήσεις που περάσανε.
Είναι πάρα πολύ βασικό ότι ακόμα και η κυρία Δούρου όταν ξεκίνησε τη θητεία της, το πρώτο που είπε ήταν ότι θα κλείσει τη Φυλή, και το τελευταίο πράγμα που έκανε είναι να τη μεγενθύνει παράνομα. Οποιαδήποτε επιλογή που θα έπρεπε να γίνει αυτή τη στιγμή είναι να γίνουν χώροι υγειονομικής ταφής απορριμμάτων, βέβαια μετά την ανακύκλωση, γιατί αυτή είναι η μόνη λύση, σε κάποιο άλλο μέρος. Και επειδή αντιδρούν όλες οι πόρτες της κοινωνίας, λένε «ας συνεχίσουμε να τα ρίχνουμε στην κοινωνία που το έχει συνηθίσει τόσον καιρό». Έχει συνηθίσει τόσο καιρό να υποβαθμίζεται η ζωή της, οι άνθρωποι να φεύγουν πλέον από κει πέρα, να μη θέλουν να ζήσουν, επειδή από το ’60 ως σήμερα, με το χειρότερο δυνατό τρόπο ρίχνουν εκεί πέρα όλα τα απορρίμματα της Αθήνας, της Αττικής και πολλών ακόμα περιοχών, πάνω από τεσσάρων εκατομμυρίων πολιτών. Είναι πραγματικά ένα όνειδος όχι μόνο σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο όλων των μικρών κοινωνιών, του πόσο όλοι με χαρά στέλνουμε τα σκουπίδια μας σ’ αυτό το μέρος όπου ζούνε οι άνθρωποι, όπου υπάρχουν οι φυσικοί πόροι, όπου τελικά συσσωρεύονται και διασπείρονται όλοι αυτοί οι ρύποι σε όλους μας πάλι. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που ετοιμάζει η κυβέρνηση είναι καύση. Ιδιωτικοποίηση και τελικά καύση των απορριμμάτων, πάλι στη Φυλή.»
Η λύση, για όσους αντιδρούν, είναι «ένα οργανωμένο κύκλωμα ανακύκλωσης. Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα η ανακύκλωση είναι κάτω από το 20%, όταν οι ευρωπαϊκές μας υποχρεώσεις είναι για το 50% τουλάχιστον τα επόμενα χρόνια. Και στην πράξη μπορούμε να πούμε και πολύ παραπάνω», υποστηρίζει ο βουλευτής του ΜέΡΑ25. Η Ελλάδα λαμβάνει ετησίως κονδύλια για την ανακύκλωση, ωστόσο οι επιδόσεις της δεν ανεβαίνουν. «Ναι, έχουμε πάρει επανειλημμένα κονδύλια. Πόσες φορές είδαμε στις γειτονιές μας να μπαίνουνε μπλε κάδοι για πιο σωστά προγράμματα και πόσες φορές έχουμε δει, ιδίως σε λιγότερο κεντρικούς δήμους, αυτοί να αποσύρονται, να χαλάνε και να δίνονται χρήματα μετά να ξαναμπούν καινούριοι; Είμαστε σε μία εποχή που χρειαζόμαστε κάτι πιο αποτελεσματικό. Είναι η διαλογή στην πηγή. Χρειάζεται να προχωρήσουμε σ’ αυτό, όμως την ίδια ώρα που εμείς έχουμε αυτή τη συζήτηση, τα απορριμματοφόρα των δήμων που πρέπει να αδειάσουν τους κάδους της ανακύκλωσης, περιμένουν στα κέντρα διαλογής ανακύκλωσης πάνω από τρεις ώρες» υποστηρίζει ο κ.Αρσένης και τονίζει ότι:
« Έχει καταρρεύσει το σύστημα ανακύκλωσης στην Αθήνα. Έχει καταρρεύσει ολικά το σύστημα ανακύκλωσης σε άλλες περιοχές, όπως το Ηράκλειο και η Ανατολική Κρήτη, όπου δεν υπάρχει πλέον σύστημα ανακύκλωσης. Μάλλον κάνουμε άλματα προς τα πίσω. Η κατάσταση είναι πάρα πολλή κακή. Και είναι ανεπίτρεπτο να συμβαίνουν όλα αυτά και μία κυβέρνηση να λέει ότι «εγώ θα αντιμετωπίσω τη Φυλή με κάποια προγράμματα ανακύκλωσης». Βλέπουμε αυτό το εξάμηνο τα πράγματα να πηγαίνουν ακόμα χειρότερα από το πολύ κακό επίπεδο στο οποίο βρισκόταν».
Στα σκουπίδια, όσο περίεργο κι αν φαίνεται, υπάρχει πλούτος. Τα οικονομικά συμφέροντα που καθοδηγούν τις πάγιες επιλογές το γνωρίζουν καλά, μάλλον θα πρέπει να γίνει σαφές και στους πολίτες. « Υπάρχει πλούτος στα σκουπίδια. Υπάρχει χρυσάφι, υπάρχει ασήμι, υπάρχουν μέταλλα, υπάρχουν πράγματα τα οποία έχουμε εισάγει, πράγματα που έχουμε βγάλει από τη γη, ό,τι πάει στα σκουπίδια μας, έχει κόστος στο περιβάλλον, υπάρχουν τόποι για να παραχτούν. Έχει κοστίσει σε ανθρώπινες ζωές, από ανθρώπους που παλεύουν για το περιβάλλον τους, όπως είναι στα μεταλλεία, στα ορυχεία, στον Αμαζόνιο, στην Αφρική, έχουν εντάξει παιδάκια που έχουν δουλέψει για όλα αυτά τα πράγματα που έχουμε πετάξει εμείς στα σκουπίδια. Όλα αυτά έχουν κόστος και αυτή είναι αν θέλετε μία συνήθεια που ξεκινάει ακόμη και από την περίοδο του Γκάντι. Και αν θέλετε, αυτό τον πλούτο μπορεί να τον χρησιμοποιήσει η τοπική αυτοδιοίκηση προς όφελός της. Δεν είναι το ίδιο εύκολο ίσως για κάθε δήμο ξεχωριστά. Ίσως πολλοί δήμοι μαζί. Όμως αυτοί είναι ένας πλούτος τον οποίο τον χαρίζουνε. Και αυτή τη στιγμή πάμε να τον ιδιωτικοποιήσουμε, όχι μόνο αυτό, θα πληρώνουμε σε λίγο τις εταιρείες όπως είναι το παράδειγμα της Κύπρου π.χ. και πολλά άλλα παραδείγματα» υποστηρίζει ο Κρίτων Αρσένης, εκφράζοντας μάλιστα την πεποίθηση ότι στο μοντέλο ιδιωτικοποίησης των απορριμάτων θα έχουμε επανάληψη του μοντέλου των αυτοκινητοδρόμων, με τα εγγυημένα κέρδη για τους εργολάβους: «Έχουμε την ιδιωτικοποίηση των απορριμμάτων, με εγγυημένες ποσότητες να δίνονται στον εργολάβο, και όταν ξεκινάει, πραγματικά με το πρόγραμμα ανακύκλωσης, άρα θα μειώνονται οι ποσότητες, να πληρώνουν πρόστιμα για τα επιτυχημένα προγράμματα ανακύκλωσης και πλέον να σημαίνουν πρόστιμα του δημοσίου προς τον εργολάβο, γιατί δεν του δίνουν επαρκείς ποσότητες απορριμμάτων».
Το στοίχημα, για τον βουλευτή, είναι η επόμενη γενιά να είναι ασφαλής και να μην κινδυνεύει από κάποια κλιματική καταστροφή. «Αυτήν τη στιγμή δεν είναι σαφές», τονίζει, κάνοντας αναφορά και στην κλιματική αλλαγή και στις εξορύξεις πετρελαίου, όπου επίσης η Ελλάδα ετοιμάζεται να πρωτοστατήσει:
«Από τη στιγμή που ξεκινήσαμε όλη αυτή τη διαδικασία των εξορύξεων πετρελαίου και δημιουργήσαμε το πλαστικό και φτάσαμε, όλα τα ανθρώπινα απορρίμματα που ήταν ανοικοδομήσιμα ξαφνικά απλά να στοιβάζονται και οι πόροι αντί να ξαναγυρνάν στον κύκλο της ζωής, να βγαίνουν έξω από τον κύκλο της ζωής αρχίζουμε να καταστρέφουμε το μέλλον μας και τα παιδιά μας.
Αυτή τη στιγμή το στοίχημα είναι για όλους εμάς που έχουμε όπως και εγώ μικρά παιδιά, αν αυτά τα παιδιά θα μπορέσουν να ολοκληρώσουν τη ζωή τους μέσα σε έναν πλανήτη ο οποίος μπορεί να τους θρέψει. Δεν είναι σαφές αυτή τη στιγμή. Έτσι όπως πάνε τα πράγματα οι γενιές που γεννήθηκαν μετά το 2000 δεν γνωρίζουμε αν θα μπορέσουνε συνολικά ως ανθρωπότητα να φύγουν από τη ζωή πλήρεις ημερών όπως εμείς και όχι από κάποια τραγική κλιματική καταστροφή».