Γράφει ο Βασίλης Βήττας

Φωτογραφίες: Αλέξανδρος Γαστεράτος

Η φοιτητική κοινότητα δεν ξεσηκώθηκε χθες και σίγουρα δεν έψαχνε αφορμές για να βγει από τα σπίτια της και να «σπάσει το lockdown», ως άλλη νεολαία «που θα μάθει όταν μεγαλώσει». Τα πρώτα σημεία γραφής δεν δόθηκαν με το νομοσχέδιο που ανακοίνωσαν οι υπουργοί Προστασίας του Πολίτη και Παιδείας, αλλά από κάθε νομοθετική παρέμβαση της παρούσας κυβέρνησης, η οποία εκ των πραγμάτων σπεύδει να νομοθετήσει εν μέσω πανδημίας κάθε «καυτή πατάτα» πολιτικού κόστους που έχει στην ατζέντα της.

Το νομοσχέδιο Κεραμέως – Χρυσοχοΐδη που ψηφίστηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2021 και αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή, ξεσήκωσε ίσως το μεγαλύτερο κύμα αντιδράσεων από τις εκλογές του 2019. Σχεδόν σύσσωμη η εκπαιδευτική κοινότητα, οι φοιτητές, οι πανεπιστημιακοί, οι μαθητές, δήλωναν και δηλώνουν την άρνηση τους απέναντι σε ένα νομοσχέδιο που αφενός εισάγει την πανεπιστημιακή αστυνομία στα ιδρύματα της χώρας, αλλά ταυτόχρονα χρησιμοποιεί την αστυνομία ως εργαλείο για να επικυρώσει η κυβέρνηση το αφήγημα της «περί ανομίας στα πανεπιστήμια». Εξάλλου το τελευταίο διάστημα η συνταγή «αστυνομία», αποτελεί πάγιο φαρμακευτικό σκεύασμα διά πάσαν νόσον…

Ένα κίνημα φοιτητικών κινητοποιήσεων που διογκώνεται συνεχώς

Από τον Ιανουάριο και έπειτα ξεκίνησε ένα κύμα φοιτητικών κινητοποιήσεων απέναντι σε ένα νομοσχέδιο που μπορεί να μην είχε τη στήριξη του πόπολου, αλλά η στήριξη από τα φιλικά προσκείμενα στην κυβέρνηση μέσα ενημέρωσης, όπως την ΕΡΤ που παρουσίαζε στελέχη της ΔΑΠ ως απλούς φοιτητές υπέρ της πανεπιστημιακής αστυνομίας, ήταν διάχυτη.

Οι κινητοποιήσεις ανά πόλεις της επικράτειας μετατράπηκαν ή βοηθήθηκαν από καταλήψεις φοιτητών, με την αρχή να γίνεται από την κατάληψη της Πρυτανείας του ΑΠΘ στα μέσα Ιανουαρίου. Οι φοιτητικοί σύλλογοι στη Θεσσαλονίκη προχώρησαν σε σωρεία καταλήψεων τους προηγούμενους μήνες, λαμβάνοντας υπόψιν κάθε επίμαχη διάταξη του εν λόγω νομοσχεδίου, όπως για παράδειγμα την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής που δημιουργεί περαιτέρω ταξικά κριτήρια στην είσοδο μαθητών στα πανεπιστημιακά ιδρύματα, ή πιο σκιώδεις διατάξεις, οι οποίες αφορούν το πειθαρχικό συμβούλιο και τις πειθαρχικές ποινές (που φωτογραφίζουν κάθε πολιτική δράση εντός πανεπιστημίων), και άλλες διατάξεις που έχουν να κάνουν με τη συμμόρφωσή των Ιδρυμάτων στις επιταγές της κυβέρνησης αλλιώς τις «κυρώσεις» που θα δεχθούν στα κονδύλια έρευνας.

Μάλιστα απέναντι σε αυτές τις κινητοποιήσεις, η κυβέρνηση απάντησε με όργιο καταστολής και εισβολή της αστυνομίας για την εκκένωση των καταλήψεων, κάτι που εκ των πραγμάτων οδήγησε σε περαιτέρω αναζωπύρωση του φοιτητικού -και όχι μόνο- κινήματος απέναντι στο συνολικό κάδρο καταστολής που επιβάλλεται ειδικότερα από την αρχή της πανδημίας.

Στο μεταξύ καταλήψεις σε Πάτρα, Λάρισα, Θεσσαλονίκη, Θράκη και Ιωάννινα δημιουργούν ένα τεταμένο κλοιό κατά της κυβέρνησης, με το κύμα των καταλήψεων να φτάνει και στην Αθήνα, όπου σε Πάντειο και Πρυτανεία του ΕΜΠ κλιμακώνεται ο αγώνας ενάντια στην εφαρμογή του νομοσχεδίου, και απέναντι σε διαρροές και δημοσιεύματα ότι από τον Απρίλιο θα αρχίσει να κάνει τα πρώτα της βήματα η αστυνομία στα πανεπιστήμια. Άξιο σημασίας είναι ότι μπροστά στο κύμα καταλήψεων -ιδιαίτερα της Θεσσαλονίκης- τα ίδια δημοσιεύματα έθεταν και θέτουν πιο επιτακτικά την ανάγκη εισαγωγής της αστυνομίας στα πανεπιστήμια, με το επιχείρημα ότι «βλέπετε ότι κάνουν καταλήψεις», ενώ προφανώς κανένα από τα εν λόγω μέσα σε αγαστή συνεργασία με κυβερνητικά στελέχη, δεν μπαίνουν έστω και για λίγο στην ουσία της συζήτησης και του νομοσχεδίου εν γένει.

Πάντως, ο σχεδιασμός φαίνεται ότι πάει λίγο πίσω καθώς σύμφωνα με χθεσινό δημοσίευμα του αστυνομικού bloko.gr, αν και η εμφάνιση της Ομάδας Προστασίας Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων (ΟΠΠΙ) ήταν προγραμματισμένη για τον Απρίλιο, φαίνεται ότι αναβάλλεται, καθώς «τα Πανεπιστήμια δεν έχουν -από την πλευρά τους- προχωρήσει στα απαραίτητα βήματα ώστε να υποδεχθούν τους αστυνομικούς στα Ιδρύματα», όπως μεταδίδει το δημοσίευμα.

Σε σημερινές του δηλώσεις ο υφυπουργός Παιδείας, Άγγελος Συρίγος, έδωσε νέο χρονοδιάγραμμα, καθώς υποστήριξε ότι «βάσει του νόμου 4777, οι αστυνομικοί αυτοί θα μπουν μέσα από τα τέλη Σεπτεμβρίου 2021», καθώς «θα πρέπει πρώτα να προσληφθούν να εκπαιδευτούν και μετά να μπουν».

Στην κατειλημμένη Πρυτανεία του ΕΜΠ

Μέσα στο πλαίσιο κλιμάκωσης των δράσεων από φορείς, συλλογικότητες και φοιτητές, επισκεφτήκαμε το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο από την είσοδο της οδού Κατεχάκη. Στην είσοδο κάποιοι φοιτητές, έπειτα από αποφάσεις των Φοιτητικών Συλλόγων τους, πραγματοποιούσαν αποκλεισμό του ΕΜΠ στο πλαίσιο σειράς δράσεων κατά του νομοσχεδίου. Αφού σταθήκαμε λίγο στην είσοδο και επικοινωνήσαμε με τους φοιτητές, προχωρήσαμε προς την Πρυτανεία, η οποία έχει καταληφθεί από φοιτητές που συμμετέχουν στη «Συνέλευση Κατειλημμένης Πρυτανείας ΕΜΠ».

Πραγματοποιήσαμε την επίσκεψη, αφενός για να βολιδοσκοπήσουμε τα αιτήματα και τις δράσεις μερίδας του φοιτητικού κινήματος και αφετέρου για να λειτουργήσουμε κάπως προληπτικά απέναντι στο αφήγημα περί βανδαλισμών και ζημιών σε πανεπιστημιακούς χώρους όπου τυχόν εκφραστεί στον δημόσιο διάλογο. Τη χρησιμότητα της πράξης μας, επιβεβαίωσε λίγες ώρες μετά και ο υφυπουργός Παιδείας, Άγγελος Συρίγος, ο οποίος σε εκπομπή στο «Mega» το πρωί της Τετάρτης, άφησε αιχμές κατά των καταλήψεων και ισχυρίστηκε ότι στην κατειλημμένη Πρυτανεία του ΕΜΠ, «αν δεν κάνω λάθος πρέπει να έχουν γίνει και κάποιες ζημιές».

Εξάλλου, ένα τέτοιο αφήγημα πήρε σάρκα και οστά (μεταξύ άλλων από τη γνωστή «Ομάδα Αλήθειας») πριν λίγες εβδομάδες στην κατάληψη της Πρυτανείας του ΑΠΘ, όπου υποστηρίχθηκε σε συνδυασμό με τις πρυτανικές αρχές ότι έγιναν εκτεταμένες ζημιές εντός της Πρυτανείας, με αμφιβόλου περιεχομένου φωτογραφίες και βίντεο που αποδεικνύει το ακριβώς αντίθετο. Εμείς βρεθήκαμε στο εσωτερικό του κτηρίου της κατειλημμένης Πρυτανείας του ΕΜΠ και διαπιστώσαμε ιδίοις όμμασι ότι όχι μόνο υλικές ζημιές δεν υπήρχαν αλλά ο χώρος ήταν και ιδιαίτερα καθαρός. Άλλωστε και οι φοιτητές που συμμετέχουν στην κατάληψη μας επιβεβαίωσαν ότι αυτός ήταν και ένας εκ των αρχικών στόχων, να αφήσουν δηλαδή το κτήριο στην κατάσταση που το βρήκαν, αν όχι σε καλύτερη. Διαπιστώνεται έτσι ότι το ίδιο μοτίβο των «καταληψιών-καταστροφέων» που χρησιμοποιήθηκε για την κατασυκοφάντηση της κατάληψης στο ΑΠΘ, χρησιμοποιείται και για αυτή του ΕΜΠ.

Η τραγική ειρωνεία του να δηλώνει η υπουργός Παιδείας τον Φεβρουάριο ότι «το νομοσχέδιο απευθύνεται σε κάθε φοιτητή», ίσως εξηγεί εν μέρει τη μαζικότητα των αντιδράσεων. Έτσι, κάποιοι από τους φοιτητές και τις φοιτήτριες που φαινομενικά απευθύνεται η Κεραμέως, αποφάσισαν και με αφορμή την κατάληψη στο Πάντειο πανεπιστήμιο, να κλιμακώσουν ή καλύτερα να δημιουργήσουν επιπρόσθετα πεδία αγώνα, καταλαμβάνοντας την Πρυτανεία του ΕΜΠ από την Πέμπτη 8 Απριλίου μέχρι σήμερα.

Το πρώτο πράγμα που θελήσαμε να διαπιστώσουμε ήταν το εσωτερικό του κτηρίου της Πρυτανείας, το οποίο σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως «κλειδωμένο» ή πιο πεζά «άβατο», καθώς η Συνέλευση της Κατειλημμένης Πρυτανείας, είναι μια ανοιχτή συνέλευση με συνεχή καλέσματα προς το κοινό και ιδιαίτερα τους φοιτητές και τους κατοίκους της περιοχής του Ζωγράφου, ώστε να μεγαλώσει το κίνημα κατά των σχεδιασμών της κυβέρνησης. Πάνω σε αυτό, όπως μας το επικοινωνούν και οι ίδιοι, η εισαγωγή της πανεπιστημιακής αστυνομίας δεν αποτελεί αμιγώς ζήτημα φοιτητικό αλλά έχει και ευρύτερες προεκτάσεις, οι οποίες για παράδειγμα έχουν να κάνουν με την παρουσία της αστυνομίας σε ένα ολόκληρο campus το οποίο χρησιμοποιείται δεόντως από τους κατοίκους της γειτονιάς.

«Η αστυνομία έρχεται στις σχολές στην ουσία για να επιβάλλει αυτή την εκπαιδευτική αναδιάρθρωση με τη βία. Με τον ίδιο τρόπο αντιμετώπισαν και τις εκπαιδευτικές διαδηλώσεις κατά του νομοσχεδίου πριν ψηφιστεί» μας αναφέρουν, ενώ αφορμή για να αρχίσει ο κόσμος να παλεύει για κάτι καλύτερο αποτέλεσαν και περιστατικά «εισβολής της αντιτρομοκρατικής ακόμα και σε δωμάτια οικότροφων της Φοιτητικής Εστίας Πανεπιστημίου Αθηνών (ΦΕΠΑ)» πίσω τον Δεκέμβριο 2020, αλλά και άλλες κατασταλτικές ενέργειες όπως το σπάσιμο του lockout των φοιτητών στην ΑΣΟΕΕ ή το όπλο που είχε βγάλει ειδικός φρουρός της ΕΛΑΣ στο ίδιο Ίδρυμα.

Στη συνέχεια στέκονται στους χειρισμούς της κυβέρνησης η οποία έχει κλείσει τα πανεπιστήμια εδώ και ένα χρόνο, παρέχοντας μία επιεικώς τραγική τηλεκπαίδευση, και δράττεται της ευκαιρίας να νομοθετήσει τέτοιους είδους νομοσχέδια, καθώς «δεν θα είμαστε στον φυσικό χώρο τον πανεπιστημίων για να αντισταθούμε σε αυτά». Μέσα σε όλα αυτά βάζουν και τη γενικότερη καταστολή που επικρατεί, όπως για παράδειγμα με τα γεγονότα στις αρχές Μαρτίου στη Νέα Σμύρνη, μιλώντας για ένα σχέδιο στοχοποίησης και μία καμπάνια τρομοκράτησης.

Μεγάλο ενδιαφέρον στην παρούσα συγκυρία είναι ότι το ζήτημα της εκπαιδευτικής αναδιάρθρωσης – εκτός από τους φοιτητές και τους κατοίκους της γειτονιάς όπως αναφέρθηκε παραπάνω – αφορά και τους ίδιους του μαθητές και καθηγητές, οι οποίοι καλούνται να εργαστούν ή μελλοντικά να φοιτήσουν σε ένα πανεπιστήμιο διαφορετικό από αυτό που σχεδίαζαν, και ταυτόχρονα μπροστά στα μάτια τους εκτυλίσσεται μια εκπαιδευτική αναδιάρθρωση, η οποία – με παρακλήσεις – είναι γνωστή από τα παλιά, καθώς δεν είναι η πρώτη φορά που επιχειρήθηκε να νομοθετηθεί ένα τέτοιο πλαίσιο, απλώς τώρα οι συνθήκες, όντας πρωτόγνωρες, συνεπικουρούν στην εν τέλει εφαρμογή του.

Μάλιστα, «είναι εξοργιστικό ότι η Πρυτανεία, οι δομές του πανεπιστημίου και τα ερευνητικά προγράμματα (πολλά εκ των οποίων έχουν αμφιλεγόμενο περιεχόμενο) συνεχίζουν να λειτουργούν κανονικά, ενώ οι φοιτητές βρίσκονται εκτός πανεπιστημίου για ένα χρόνο», αναφέρουν μεταξύ άλλων, σχετικά με τους λόγους που οδηγήθηκαν στην κατάληψη της Πρυτανείας.

«Ανασφάλεια είναι να μπαίνεις στο σιδερόφραχτο πανεπιστήμιο σου»

«Έτσι βρεθήκαμε κάποιος κόσμος που είχε ανάγκη να αγωνιστεί, παρά το γεγονός ότι οι σχολές ήταν κλειστές και οι διαδικασίες των φοιτητικών συλλόγων δεν καταφέρνουν να λειτουργήσουν και να πάρουν συλλογικές αποφάσεις». Από τον κόσμο που πλαισίωσε το εγχείρημα, ήταν μάλιστα και φοιτήτριες και φοιτητές που δεν είχαν πατήσει δια ζώσης στη σχολή τους από την στιγμή που εισήλθαν στο πανεπιστήμιο, λόγω της τηλεκπαίδευσης.

Στο κάδρο βάζουν και την κατάσταση που θα δημιουργηθεί στη ΦΕΠΑ, κοντά στην Πρυτανεία, καθώς οι οικότροφοι θα έχουν την αστυνομία ακριβώς έξω από τα σπίτια τους. «Από την πρώτη ημέρα προσπαθούμε να έρθουμε σε επαφή με όλες τις κοινότητες που πιστεύουμε ότι τους αφορά το να μην περάσει η συγκεκριμένη αναδιάρθρωση», μας εξηγούν.

Η διαφορά σε σχέση με το να έκαναν έναν αποκλεισμό του χώρου έγκειται «στη δημιουργία ενός κέντρου αγώνα εντός των πανεπιστημίων με δράσεις στις γειτονιές συλλήβδην μία συνεχή παρουσία κόσμου σε περίπτωση που τεθεί σε εφαρμογή το σχέδιο της εισαγωγής της αστυνομίας στα πανεπιστήμια».

Ένα ακόμα ενδιαφέρον σημείο στη συζήτηση μας είναι το πώς αντιλαμβάνονται τη στόχευση της κατάληψης μέσα σε ένα τόσο μεγάλο campus. Μας λένε ότι στην ουσία πρόκειται για ένα πάρκο στο οποίο έρχεται ο κόσμος για να χαλαρώσει – τηρώντας όλα τα απαραίτητα μέτρα αυτοπροστασίας – και να μην διατρέχει τον κίνδυνο να του επιβληθεί κάποιο εκδικητικό πρόστιμό από την αστυνομία για παράβαση των μέτρων. Επισημαίνουν ότι σε περίπτωση εφαρμογής του νομοσχεδίου αυτό δεν θα είναι εφικτό, και ότι τα εκάστοτε αφηγήματα περί παράνομων συμπεριφορών και ανομίας διογκώνονται κατά το δοκούν, ακριβώς για να επιτευχθεί η κατασκευή ενός επίπλαστου προβλήματος που χρειάζεται λύση.

«Ανασφάλεια δεν είναι να κάθεσαι σε ένα πάρκο χωρίς να περιπολεί η αστυνομία, ανασφάλεια είναι να μπαίνεις στο σιδερόφραχτο πανεπιστήμιο σου, να πρέπει να περάσεις μπάρες, και να καταγράφεσαι από κάμερες. Ανασφάλεια είναι να δημιουργείται πειθαρχικός κώδικας φτιαγμένος για να ποινικοποιεί την πολιτική δράση. Αυτά είναι που θα ανεβάσουν την ένταση, καθώς αναπτύσσεται το αφήγημα ότι στα Ιδρύματα υπάρχει βία και ανομία. Υπάρχουν τέτοια περιστατικά, αλλά είναι μικρά και μεμονωμένα».

Κλείνουμε τη συζήτηση με τις δράσεις που δίνουν πνοή στην κατειλημμένη Πρυτανεία, δράσεις που έχουν σαφές πολιτικό και εκπαιδευτικό περιεχόμενο. Ταυτόχρονα, «φροντίζουμε να κάνουμε δράσεις πολιτιστικού περιεχομένου, αντι-μαθήματα, εκδηλώσεις σχετικά με την Υγεία, την τηλεκπαίδευση και την έρευνα στα πανεπιστήμια για τον στρατό και την αστυνομία. Αυτό γίνεται ως μία προσπάθεια να έρθει κόσμος στην κατάληψη και να έρθει σε επαφή με τα πολιτικά της προτάγματα».

Μέσα στο πλαίσιο αυτό «προσπαθούμε να βρισκόμαστε σε επαφή με τον κόσμο της γειτονιάς είτε με ενημέρωση είτε με μοιράσματα στις πύλες του πανεπιστημίου».

  • Η συνέλευση της κατειλημμένης πρυτανείας καλεί στις 14/4 σε πορεία στη γειτονιά του Ζωγράφου, με προσυγκέντρωση στην πύλη Ζωγραφου της Πολυτεχνείουπολης στις 18:30.
  • Την Παρασκευή 16/4 ο Σύλλογος σπουδαστών και σπουδαστριών Πολεοδομίας – Χωροταξίας ΕΜΠ και φοιτητ(ρι)ες Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ καλούν σε «Ημέρα Δράσης» στο κάτω Πολυτεχνείο με εικαστικές δραστηριότητες και ανοιχτή συζήτηση, από τη 13:00.

Βίντεο-ντοκουμέντο από το εσωτερικό της κατειλημμένης Πρυτανείας και απόσπασμα από την εκδήλωση την Τρίτης για την τηλεκπαίδευση: