Η υπόγεια σύμπραξη των εκλεγμένων δεξιών κυβερνήσεων της Βραζιλίας με το στρατό, επαναφέρει από τη συλλογική μνήμη της Λατινικής Αμερικής τις δικτατορίες. Όμως, η σύμπραξη δεξιάς κυβέρνησης και στρατού μεταφέρει σε νέο πρωτοφανές επίπεδο την αποδοχή παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ο πρόσφατος διορισμός, από τον Μπολσονάρου, του στρατηγού Βάλτερ Μπράγκα Νέττου, ως νέου Προσωπάρχη, ανεβάζει σε εννέα τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου που προέρχονται από το στράτευμα – εννέα σε σύνολο 22. Με δεδομένη την αγάπη του Μπολσονάρου για τις δικτατορίες, ακόμη και για τη χιλιανικη δικτατορία του Αουγκούστο Πινοτσέτ, τέτοιες τοποθετήσεις δεν προμηνύουν τίποτε καλό για το λαό της Βραζιλίας. Είναι η πρώτη φορά από τη δικτατορία του 1964-1985, που αξιωματικός του στρατεύματος αναλαμβάνει το ρόλο του Προσωπάρχη.

Από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε την προεδρία, ο Μπολσονάρου επιβεβαίωσε την δεξιά του ιδεολογία με ενέργειες που θέτους ως στόχο τα ίδια τα θεμέλια της κοινωνίας, και πιο ειδικά την εκπαίδευση, το περιβάλλον, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα των αυτοχθόνων. Το χάσμα μεταξύ της βραζιλιάνικης ελίτ και της υπόλοιπης κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων των αυτοχθόνων κοινοτήτων, μέσα από την παραχώρηση των φυσικών πόρων της χώρας σε ξένες εταιρείες επενδύσεων, μεγαλώνει διαρκώς, γιατί αποτελεί πολιτική επιλογή της συγκεκριμένης κυβέρνησης.

Ο Νέττου έχει υπηρετήσει σε διάφορες θέσεις και όταν βρίσκονταν στην προεδρία ο Λούλα ντα Σίλβα και η Ντίλμα Ρούσεφ, οπότε και ανέλαβε διευθυντής και κατόπιν γενικός διευθυντής Ανώτατης Στρατιωτικής Εκπαίδευσης. Του ανατέθηκαν καθήκοντα στην οργάνωση των μέτρων ασφάλειας των Ολυμπιακών του 2016. Το 2018, μετά την πραξικοπηματική τοποθέτηση στην προεδρία του Μισέλ Τεμερ [με την αποπομπή και δίωξη της Ρούσεφ], ηγήθηκε της κατάληψης αστυνομίας και στρατού στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Είναι η περίοδος κατά την οποία δολοφονήθηκε η φεμινίστρια και δημοτική σύμβουλος Μαριέλε Φράνκο, περίοδος αυξημένων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εις βάρος των φτωχότερων τμημάτων του πληθυσμού.
Όταν ξεκίνησαν οι καταγγελίες για τις τεκμηριωμένες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εκείνη την περίοδο, ο Νέττου τις χαρακτήρισε ένα πείραμα για τη Βραζιλία. Επρόκειτο για παραβιάσεις που περιελάμβαναν εκτελέσεις και σεξουαλική κακοποίηση, και, στόχευαν βεβαίως, στην καλλιέργεια κλίματος φόβου μέσω της καταστολής, την οποία μεταμφίεζαν σε θέμα ασφάλειας.

Για τον Μπολσονάρου, δεν είναι ρητορικό σχήμα η μετάβαση από την [ακροδεξιά του] ιδεολογία στις δικτατορικές πρακτικές. Μάλλον τον διευκολύνει να περάσει σε δικτατορικές πρακτικές το βερνίκι της δημοκρατικότητας που του προσφέρουν οι εκλογές, και χωρίς να γίνεται άμεσα η σύνδεση. Υποστηρίζει σήμερα το κλείσιμο του Κογκρέσου, βάσει ενός νόμου που πέρασε επί δικτατορίας, ο οποίος επιτρέπει την αναστολή των συνταγματικών δικαιωμάτων και ελευθεριών όταν είναι απαραίτητο για την αποκατάσταση της Τάξης. Το αληθινό κίνητρο, όμως, πίσω από αυρό, να αποφύγει μιαν λαϊκή έκρηξη και τη μαζική κινητοποίηση κατά των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που αγκάλιασε και επεδίωξε η κυβέρνησή του.

Θα αποτελέσει πολύ επικίνδυνο προηγούμενο η ανοικτή υποστήριξη των δικτατορικών πρακτικών, που προωθεί ο Μπολσονάρου, υπό το πρόσχημα της δημοκρατίας. Στη γειτονική Χιλή, ο δεξιός και επίσης δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος, προσέυγε σε δικτατορικές τακτικές, προσπαθώντας να καταστείλει ττη λαϊκή εξέγερση, η οποία απαιτεί ένα τέλος στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που κυριαρχούν στη χώρα από την εποχή της δικτατορίας του Πινοτσέτ.

Στις 15 Μαρτίου ο Μπολσονάρου θα παράσχει υποστήριξη στις διαδηλώσεις κατά των δημοκρατικών κεκτημένων. Ακροδεξιές ομάδες και υποστηρικτές του Μπολσονάρου θα καταλάβουν τους δημόσιους χώρους, ορκιζόμενοι να εξαλείψουν τις δημοκρατικές διαδικασίες και τους δημοκρατικούς θεσμούς στη Βραζιλία, καθώς και να περιορίσουν το δικαίωμα της Ελευθερίας του Λόγου. Την ίδια ώρα, η Αριστερά της Βραζιλίας, όπως και οι οργανώσεις βάσεις και οι ακτιβιστές, χαρακτηρίζονται επικίνδυνοι, και το δεξιό αφήγημα, ενισχυμένο από την κυβέρνηση, αποπειράται να αλλάξει την εικόνα για το στόχο των διαμαρτυριών, των διαδηλώσεων, για τους αγώνες υπέρ της Ελευθερίας του Λόγου και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Οι αλλαγές που κάνει στο υπουργικό του συμβούλιο ο Μπολσονάρου «μιλάνε» για δικτατορία, και ομοίως υποστηρίζουν τις ενέργειες του τμήματος εκείνου του πληθυσμού που συναινεί στην ιδεολογία και τις πολιτικές του. Οι πολιτικοί της Αριστεράς προσπαθούν να θυμίσουν μνήμες από το δικτατορικό παρελθόν της Βραζιλίας, αναφέρουν συνεχώς ότι η τελευταία φορά που έκλεισε το Κογκρέσο είχε ως επακόλουθο δεκαετίες παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το «γκριζάρισμα» των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε μια δημοκρατία που επιθυμεί την εμπλοκή του στρατού στην κυβέρνηση, εγείρει νέους φόβους για όσα θα συμβούν χωρίς καν να υπάρξει αντίδραση, αν η κυβέρνηση δεν εγκαταλείψει τελείως το δημοκρατικό της προκάλυμμα. Τι και ποιος θα προστατεύσει τον λαό της Βραζιλίας από την Κρατική Βία;

 

 

*Η Ραμόνα Ουάντι είναι ερευνήτρια και δημοσιογράφος, ειδικευμένη σε θέματα Παλαιστίνης και Λατινικής Αμερικής. Το άρθρο της αποδόθηκε στα ελληνικά από τη Λαμπρινή Θωμά.