Διώξεις κατά δημοσιογράφων – «Αυτές είναι λογικές αυταρχικών καθεστώτων που βασικός εχθρός τους είναι η ερευνητική δημοσιογραφία»

των Γεωργίας Κριεμπάρδη & Νεκταρίας Ψαράκη

«Είναι σημαντικό ο δημοσιογράφος να γνωρίζει τη νομοθεσία, ποια είναι τα δικαιώματά του» τονίζει από την αρχή της συζήτησης στην εκπομπή «Κοινωνία Ώρα Press» η Επίκουρη Καθηγήτρια του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ, Ιωάννα Κωσταρέλλα. Μια συζήτηση γύρω από το ζήτημα της ελευθεροτυπίας, της λογοκρισίας αλλά και των επιθέσεων που δέχονται οι δημοσιογράφοι. Ολοένα και πληθαίνουν τα περιστατικά. Ποιος θα ξεχάσεις τις διώξεις κατά της Σταυρούλας Πουλημένη από το alterthess, τη δολοφονία Καραϊβάζ, την παρακολούθηση του Σταύρου Μαλιχούδη κι ένα σωρό ακόμη …μυστηριώδη γεγονότα.

Κοινωνία ώρα Press (19/1/22) – Ελευθεροτυπία-Λογοκρισία-Διώξεις-Επιθέσεις

Πιο πρόσφατη επίθεση κατά δημοσιογράφου σημειώθηκε στη Θεσσαλονίκη στον Χρήστο Αβραμίδη. Ο Χρήστος, εν ώρα εργασίας, βίωσε την αστυνομική αυθαιρεσία στο ζενίθ, καθώς κόντεψε να προσαχθεί βίαια, επειδή έκανε τη δουλειά του. Ο πόλεμος δεν σταμάτησε εκεί, καθώς στη συνέχεια έπεσε “μυστηριωδώς” ο λογαριασμός του στο Twitter, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει ένα διαδικτυακό κύμα συμπαράστασης με hashtag #Free_Chris_Avramidis. Καλεσμένος στην εκπομπή «Κοινωνία Ώρα Press» περιέγραψε το βίαιο περιστατικό που συνέβη με τις αστυνομικές δυνάμεις.

«Βρισκόμουν να καλύψω μια διαδήλωση ενάντια στην αστυνομική καταστολή στα πανεπιστήμια. Υπήρχαν συγκρούσεις γενικά με αστυνομία και διαδηλωτές και σε άλλο σημείο από τις συγκρούσεις ξεκίνησε η αστυνομία να συλλαμβάνει κόσμο. Άνδρες της ασφάλειας έβαζαν βίαια διαδηλωτές/τριες στα περιπολικά και ξεκίνησα να το καταγράφω. Κάποια στιγμή ένας νεαρός εκεί που περπατάει, τον σταματάει αστυνομικός, του ανοίγει και του ψάχνει την τσάντα και το βιντεοσκοπώ» περιγράφει, μιλώντας στην εκπομπή μας για την αρχή της περιπέτειάς του. «Με τραβάει ένας άντρας των ΜΑΤ, έχω 5-6 ασφαλίτες να με τραμπουκίζουν, ένας μάλιστα με ανέφερε με το όνομά μου, “εσύ είσαι ο Αβραμίδης ο γνωστός, ο φίλος μας που γράφεις για εμάς” είπε. Ο δεύτερος άρχισε να φωνάζει στο πρόσωπο μου (“θα σε γαμήσω απ’ τον κώλο”), με κλότσησαν στο καλάμι» συνεχίζει.

«Δεν είναι ένα διαπροσωπικό ζήτημά. Είναι παρεμπόδιση του δημοσιογραφικού έργου» σχολιάζει ο Χρήστος, σημειώνοντας πως επίθεση είχε δεχθεί και το 2016. «Άνδρες των ΜΑΤ μου επιτέθηκαν, με προσήγαγαν και τελικά αφέθηκα ελεύθερος» καταλήγει.

Το ζήτημα είναι ευρύτερο. Απειλείται η δημοσιογραφία και η Δημοκρατία. Το ερώτημα που θέτει ο Χρήστος στη συνέχεια της συζήτησης είναι καίριο. «Αν αυτοί οι υπάλληλοί νιώθουν άνετα μέρα μεσημέρι μπροστά σε κάμερες και κόσμο να τραμπουκίζουν έναν δημοσιογράφο, τότε τι μπορεί να κάνουν αν πετύχουν κάποιον σε ένα στενό χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις;».

Τα παραδείγματα αστυνομικής αυθαιρεσίας κατά δημοσιογράφων διαχρονικά είναι πολλά. Ο Μανώλης Κυπραίος έχει κινδυνεύσει αμέτρητες φορές σε δημοσιογραφικές αποστολές κι όμως αρκούσε μια στιγμή το 2011 στο  κέντρο της Αθήνας για να χάσει την ακοή του. Στοά Ξενοφώντος και Φιλελλήνων, καλύπτοντας μια αντιμνημονιακή διαδήλωση, δέχτηκε την επίθεση των ΜΑΤ με κρότου-λάμψης. Το ζήτημα είναι ευρύτερο και δε θα σταματήσουμε να το φωνάζουμε. Είναι πολλοί οι δημοσιογράφοι, φωτορεπόρτερ, ακτιβιστές που έχουν κυνηγηθεί για το έργο τους. «Λυσσασμένη δολοφονική επίθεση», «μίσος» και «σαδισμός»: υπό το πρόσχημα της πανδημίας, οι ελληνικές αρχές χρησιμοποίησαν αυθαίρετες συλλήψεις, καθολικές απαγορεύσεις, αδικαιολόγητα πρόστιμα και παράνομη χρήση βίας για να κάμψουν ειρηνικές διαμαρτυρίες την περίοδο Νοεμβρίου 2020 – Μαΐου 2021. Στη σχετική εκδήλωση της Διεθνούς Αμνησίας, πρόσφατα, μίλησαν άνθρωποι που αντιμετώπισαν την αστυνομική βία, καθώς και νομικοί και φωτορεπόρτερ σχετικά με τα καταγεγραμμένα περιστατικά, αλλά και τους αγώνες για την απόδοση δικαιοσύνης.

«Σημασία έχει οι φωνές των δημοσιογράφων να ακούγονται δυνατά»

Ένα φαινόμενο που προσφάτως έχει ξεπηδήσει και στα ελληνικά δεδομένα είναι εκείνο της «αγωγής slapp», της οικονομικής εξόντωσης δηλαδή δημοσιογράφων, σέρνοντάς τους στα δικαστήρια μέχρι να σταματήσουν να δημοσιογραφούν. Τέτοιο παράδειγμα είναι εκείνο της Σταυρούλας Πουλημένη από το Alterthess με τη κυνηγητό που έχει έρθει αντιμέτωπη από την «Ελληνικός Χρυσός».

«Με τις ανακοινώσεις δεν κάνουμε τίποτα. Οφείλουμε να συμπαραστεκόμασταν στους δημοσιογράφους, ανεξάρτητα αν συμμεριζόμαστε αυτά που γράφουν ή αν κομματικά ταιριάζουμε» σημειώνει η Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ, Ιωάννα Κωσταρέλλα. «Σημασία έχει οι φωνές των δημοσιογράφων να ακούγονται δυνατά και να σταθούμε σε όσους διώκονται» υπογραμμίζει.

Όσοι έχουμε σπουδάσει δημοσιογραφία επειδή το λέει η καρδούλα μας, όσοι υπηρετούμε την ενημέρωση, το ρεπορτάζ και την έρευνα επειδή αυτά αγαπάμε, ξέρουμε καλά και φωνάζουμε πως «η δημοσιογραφία είναι το μόνο όπλο των πολιτών ενάντια στην κατάχτηση της εξουσίας από κυβερνήσεις ή άλλες ελίτ», όπως σημειώνει και η κα. Κωσταρέλλα.

«Είναι ανήκουστο να μπερδεύονται οι εξουσίες» θα πει η ίδια, όταν η συζήτηση γυρίζει στο κατά πόσο είναι προστατευμένος ο δημοσιογράφος να ασκεί το επάγγελμά του κι αν μπορεί τελικά να βρει δικαιοσύνη για αυθαίρετες διώξεις. «Υπάρχει ανάγκη για ευρωπαϊκή οδηγία προστασίας των δημοσιογράφων που δέχονται αγωγές. Οι ενώσεις θα πρέπει να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων, να απαιτήσουν να υπάρξουν αυτές οι οδηγίες προστασίας. Θα πρέπει να προστατεύσουν τα μέλη τους. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι οι ενέργειες αυτές είναι μια συνολική απειλή» επισημαίνει η καθηγήτρια.

Σφιχτός εναγκαλισμός εξουσίας και Μέσων

Σχολιάζοντας της παθογένειες αυτές, η κα. Κωσταρέλλα εστιάζει στον σφιχτό εναγκαλισμό εξουσίας και Μέσων που έχει καταστρέψει το επάγγελμα. Ένας άλλος παράγοντας είναι η οικονομική κρίση που έχει εξαντλήσει τα Μέσα, έχει οδηγήσει σε απολύσεις, αποδυνάμωσε τα Μέσα ουσιαστικά και κάπως έτσι πια βρισκόμαστε στον πάτο της παγκόσμιας κατάταξης στην ελευθεροτυπία και την εμπιστοσύνη των πολιτών στα ΜΜΕ.

«Το χειρότερο είναι το συμμέτοχη σε εγκληματικά οργάνωσή, ο τρόπος με τον οποίο δηλαδή προσπαθούν να διώξουν τη δημοσιογραφία» σχολιάζει η Ιωάννα Κωσταρέλλα. «Ανεξάρτητα με το πρόσωπο… δεν είναι το θέμα η Παπαδάκου και ο Βαξεβάνης. Είναι ένα μεγάλο ζήτημά. Λέγαμε για την Ουγγαρία του Ορμπάν και τώρα λέμε για εδώ… Στηρίζουμε τους δημοσιογράφους όταν κάνουν τη δουλεία τους. Είμαστε όλοι Βαξεβάνης, είμαστε όλοι Παπαδάκου» τονίζει η ίδια.

Σχολιάζοντας πώς ακριβώς η κυβέρνηση προσπαθεί να ακινητοποιήσει τους «εχθρούς», όπως αναφέρει κι ο Χρήστος Αβραμίδης στη συζήτηση, η κα. Κωσταρέλλα σημειώνει χαρακτηριστικά: «Αυτές είναι λογικές αυταρχικών καθεστώτων που αναλαμβάνουν την εξουσία και αμέσως περιορίζουν την ελευθέρια του Τύπου. Βασικοί εχθροί τους όσοι κάνουν ερευνητική δημοσιογραφία. Το μήνυμα πρέπει να είναι σαφές. Η δουλειά του δημοσιογράφου είναι να ελέγχει την εξουσία, σκάνδαλα που κάποιοι θέλουν να μείνουν κρυμμένα… Είναι θέμα υπεράσπισης της Δημοκρατίας».

Έχουμε μεταβεί σε μια εποχή που ο πολίτης έχει ενεργό ρόλο στη διακίνηση της είδησης. «Οι πολίτες μπορεί να είναι βοηθοί του δημοσιογράφου στο έργο του παρέχοντας μια μαρτυρία, υλικό ή μια πληροφορία άλλα ως εκεί. Δε γίνεται δημοσιογράφος ο πολίτης. Η δημοσιογραφία δεν είναι μια δουλεία που μπορεί να κάνει οποιοσδήποτε, απαιτούνται πολλές γνω΄σεις που δεν είναι σε θέση ο κάθε πολίτης που καταγράφει ένα συμβάν να έχει. Χρειαζόμαστε σοβαρή δημοσιογραφία. Δημοσιογραφία που κάνει ερωτήσεις και δε λιβανίζει» υπογραμμίζει η κα. Κωσταρέλλα.

Η δημοσιογραφία είναι λειτούργημα, απαιτεί γνώσεις, έρευνα και ρεπορτάζ. Και χρειάζεται οι δημοσιογράφοι να συσπειρωθούν, να ενώσουν τις φωνές τους με φόντο τη δημοσιογραφία όπως θα έπρεπε να είναι και να εκπροσωπούν το λειτούργημά τους, να διεκδικούν τα δικαιώματά τους και να μη μένουν σε τυπικές ανακοινώσεις άβουλων, μη δυναμικών ενώσεων.